Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi’nin ilan edildiği Sivas Kongresi 106 yaşında

Ulu Lider Mustafa Kemal Atatürk’ün Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi’ni başlattığı Sivas Kongresi’nin dün 106. yıldönümüydü. Sivas Kongresi; 1. Dünya Savaşı’nın akabinde Osmanlı Devleti ile emperyalist Batılı devlet ortasında imzalanan Mondros Mütarekesi’yle; Anadolu’da emperyalist işgaller başlamışının akabinde Türk ulusunun bağımsızlık uğraşı kararı aldığı yer olarak tarihe geçti.

MUSTAFA KEMAL; TÜRK’ÜN UMUDU OLUYOR

Türk ulusunda işgale karşı yansılar başlamıştı. Türk ulusunun işgallere karşı tavrı ise mütarekenin akabinde 13 Kasım 1918’de İstanbul’a gelirken limanda demirlenmiş emperyalist devletlerin donanmasını gören Mustafa Kemal Paşa’nın “Geldikleri üzere giderler” kelamı olmuştu.

TÜRK ULUSU ÖRGÜTLENMEYE BAŞLIYOR

İşgallere Türk ulusu reaksiyon göstermiş, bilhassa 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgalinde Hasan Tahsin’in (Osman Nevrez) işgalci Yunan ordusuna birinci kurşunu sıkması bu reaksiyonun tarihi simgesi olmuştu. İzmir’in işgali Türk ulusunda bir uyanışı tetiklemiş, yurdun dürt bir yanında işgal mitinglerce protestolar başlamıştı. Türk ulusu kuvayı ulusala ve müdafaai hukuk cemiyetleri altında örgütlenmeye başlamıştı.

MUSTAFA KEMAL ANADOLU’YA GEÇİYOR

Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı Padişahı Vahdettin’in ve İstanbul Hükümeti’nin “teslimiyetçi” yapısına rağmen Anadolu’da Türk ulusunun örgütlenmesini bir bağımsızlık çabasına dönüştürülmesi gerektiğini biliyordu. Bu durumda Mustafa Kemal Atatürk; Anadolu’ya geçem fırsatını ise 9. Ordu Müfettişi olarak 19 Mayıs 1919’da Bandırma vapuruyla Samsun’a geçmekle yakaladı.

SİVAS’A GİDEN SÜREÇ

Samsun’a varan Mustafa Kemal Paşa; burada bulunan İngiliz birliğine rağmen; çabucak harekete geçti. Mustafa Kemal Paşa 25 Mayıs 1919’da Havza’ya geçti. Bu geçişle Mustafa Kemal, Türk ulusuna birinci seslenişini yaptı. 28 Mayıs’ta yayımlanan Havza Genelgesi’yle Mustafa Kemal Paşa; halka protestoların sürdürülmesini, kumandanlardan da ordularını dağıtmamalarını istedi.

DEVRİMİN FİTİLİNİN ATEŞLENDİĞİ YER: AMASYA

Havza Genelgesi’nin akabinde Amasya’ya geçen Mustafa Kemal Paşa; Refet Bey (Bele), Rauf Bey (Orbay), Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile bir ortaya geldi, Kazım Paşa (Karabekir) ve Mersinli Cemal Paşa ile de bağlantıya geçti. Mustafa Kemal Paşa bu isimlerle birlikte; İstanbul hükümetinin Türk ulusunu felakete sürüklediğini vurgulayan, “Yurdun bütünlüğü, ulusun bağımsızlığı tehlikededir” ile “Ulusun bağımsızlığı, yeniden ulusun azim ve kararıyla kurtulacaktır” denilen, “devrim bildirisi” de sayılan Amasya Genelgesi’ni yayımladı. Bu genelge de Sivas’ta ulusal bir kongrenin toplanması ve bu kongre için her vilayetten 3 delegenin gönderilmesi istendi.

BAĞIMSIZLIĞIN PRENSİPLERİNİN BELİRLENDİĞİ YER: ERZURUM

Sivas’a geçmek için hazırlana Mustafa Kemal Paşa, Kazım Paşa’nın istemiyle doğu vilayetlerinin durumunu görüşmek için 23 Temmuz’da Erzurum Kongresi’ne katıldı. Lakin Erzurum Kongresi’nde alınan kararlar ulusal boyutta olup, bağımsızlık uğraşının prensipleri belirlenmiştir. Bu kongrede; “Ulusal sonlar içinde yurt bir bütündür, bölünemez” ve “Kuvayı Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve ulusal iradeyi faal kılmak temel esastır” kararları alındı.

AZ DELEGE KATILDI

Sadrazam Damat Ferit Hükümeti ve işgal devletlerinin tehdit ve engellemeleri altında hazırlıkları süren Sivas Kongresi’ne beklentinin altında bir delege sayısı katıldı. Delege sayısının az olması birinci badireyi yaratsa bir kısmı “illerden gelme” ve bir kısmı “Sivas’ta atanma” 20–25 kadar delegenin iştiraki ile Sivas Kongresi 4 Eylül’de açıldı. Ayrıyeten temsilcilerden kimileri farklı gün ve vakitte kongreye katılmışlardır. Bir hafta süren toplantılar sırasında Kongre’ye gelen birtakım delegelerle toplam sayısı 38’e kadar çıktı.

1 HAFTA SÜRDÜ

Kongre az delegeye rağmen 1 hafta meselesiz sürdü ve 11 Eylül’de hem Anadolu’ya hem de tüm dünyaya yayımlanması hedefiyle bir bildirge yayımlandı. Sivas Kongresi’nde ulusal kararlar alındı. Erzurum Kongresi’nde alınan kararların ulusal boyuta getirildiği kararlar kapsamında; “Heyeti Temsiliye” tüm yurdun temsilcisi olan bir yönetim kurumuna dönüştürüldü.

ULUSAL BAĞIMSIZLIK UĞRAŞI BAŞLATILDI

Sivas Kongresi’nde parçalanamaz kabul edilen yurdun hudutları Mondros Mütarekesi’nin imzalandığı Osmanlı hudutları kabul edildi. Sivas’ta alınan en kıymetli karar Anadolu ve Rumeli Anadolu müdafaai hukuk cemiyetleri “Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti” ismi altında birleştirildi. Böylelikle, yurdun 4 bir yanındaki bağımsızcıları tek bir çatı altına getirerek, bağımsızlık gayretinin ulusal bir kimlik kazanması sağlandı.

MUSTAFA KEMAL, LİDERLİĞE YÜKSELDİ

Mustafa Kemal’in Havza’dan başlattığı süreç, Sivas Kongresi’yle ulusal bir boyuta taşındı. Sivas Kongresi’yle Mustafa Kemal; İstanbul Hükümeti ve işgal devletlerinin tüm engellemelerine rağmen Anadolu’da başlayan direnişi merkezileştirdi ve kendi liderliğini de güçlendirdi. Sivas Kongresi, Ulusal Bağımsızlık Mücadelesi’nin başlatıldığı ve Türk ulusunun umudunun Anadolu’da olduğunu gösteren bir kongre olmuştur.

MÜCADELEYİ KİTLESEL BİR TABANA YERLEŞTİRDİ

Kongreyi Cumhuriyet’e pahalandıran Ufuk Üniversitesi Tarih kısmından Doç. Dr. F. Rezzan Ünalp, “Sivas Kongresi’nde Mustafa Kemal güç kazandı ve gayretin lideri pozisyonuna geldi. O, çabayı kitlesel bir tabana yerleştirdi. Bu türel manasıyla ulusal egemenlik unsurunun yaşama geçmesi demekti ve yeni bir devletin oluşması manasına geliyordu. Mustafa Kemal Paşa, Sivas Kongresi’nde tam bağımsızlık anlayışını ulusal bir programa dönüştürmüş ve genel siyasi programı ortaya koymuştu. Kongre kararlarıyla Mustafa Kemal, şimdi çabanın başında gelecekteki devletin çerçevesini çizmişti. Bu devlet ulusal egemenliğe dayalı, demokratik, laik ve bağımsız bir devlet olacaktı” dedi.