Mahfi Eğilmez’den TÜİK verilerine tepki: ‘Hangisi doğru?’

Türk iktisadı, TÜİK’in açıkladığı datalara nazaran 2025 yılı ikinci çeyreğinde yüzde 4,8 büyüme kaydetti. Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış büyüme oranı ise yüzde 4,6 olarak duyuruldu. Fakat bu sayılar, tıpkı devirde açıklanan sanayi üretimi, kapasite kullanım oranı, inşaat üretimi ve dış ticaret üzere öncü göstergelerle tutarsız görünüyor.

Ekonomist Mahfi Eğilmez, 3 Eylül 2025 tarihli “Hangisi Hakikat?” başlıklı yazısında, açıklanan GSYH datalarının alandaki ekonomik gerçeklerle çeliştiğini belirterek durumu “birkaç tuhaflık” başlığı altında kıymetlendirdi.

BÜYÜMEDE SEKTÖREL DAĞILIM

Mahfi Eğilmez’in değerlendirmesi şöyle:

“TÜİK, 2025 yılının ikinci çeyreğine ait Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) datalarını açıkladı. Buna nazaran iktisat, yıllık bazda yüzde 4,8, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış olarak ise yüzde 4,6 büyüdü. Bu oranlar, en optimist beklentilerin dahi üzerinde gerçekleşti.“

TÜİK, yılın birinci çeyreğine ilişkin büyüme oranını da yüzde 2’den yüzde 2,3’e revize etti. Böylelikle son dört çeyreğin ortalama büyümesi yüzde 3 olarak kaydedildi.

İkinci çeyrekte büyümeye en yüksek katkıyı yüzde 10,9 ile inşaat bölümü sağlarken, onu yüzde 7,1 ile irtibat, yüzde 6,1 ile sanayi ve yüzde 5,6 ile ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri izledi. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık yüzde 3,5, kamu idaresi, eğitim, sıhhat ve toplumsal hizmet faaliyetleri ise yüzde 1,2 daraldı.

İNŞAAT BÖLÜMÜ BÜYÜMENİN LOKOMOTİFİ OLDU

Yüzde 4,8’lik büyümenin sektörel katkısında birinci sırayı inşaat aldı. İnşaat dalını yüzde 7,1 ile irtibat faaliyetleri, yüzde 6,1 ile sanayi, yüzde 5,6 ile ticaret ve hizmet bölümü izliyor. Tarım, hayvancılık ve balıkçılık yüzde 3,5, kamu idaresi, eğitim, insan sıhhati ve toplumsal hizmetler ise yüzde 1,2 küçüldü.

Harcamalar açısından büyümeye bakıldığında, en kıymetli katkının yatırımlardan (yüzde 8,8) ve hane halklarının son tüketim harcamalarından (yüzde 5,1) geldiği görülüyor. Mal ve hizmet ihracatı yüzde 1,7 artarken, ithalat yüzde 8,8 yükseldi.

BÜYÜMEDEKİ TUHAFLIKLAR

Mahfi Eğilmez, büyüme bilgilerindeki uyumsuzlukları üç başlıkta kıymetlendirdi:

SANAYİ KESİMİNDE FARK

Sanayi dataları ve üretici şikâyetleri, yüzde 5,6’lık büyümeyi işaret etmiyordu. Mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi (SÜE), ikinci çeyrekte yüzde 0,2 büyüme göstermiş; bu, GSYH’deki yüzde 6,1’lik sanayi katkısının hayli altında. Kapasite kullanım oranları da düşüş trendini doğruluyor.

İNŞAAT DALI VERİLERİ

İnşaat üretim endeksindeki değişimler, ikinci çeyrekteki yüzde 10,9’luk büyümeyi açıklamaya yetmiyor. Birinci üç ayda çok düşük artış gözlenirken, ikinci üç ayda hudutlu yükseliş var. Bu durum, GSYH’deki büyümeyi tam olarak yansıtmıyor.

DIŞ TİCARETİN KATKISI

İhracat yüzde 1,7 artarken, ithalat yüzde 8,8 yükseldi. Genel görüş ihracatın GSYH’ye müspet, ithalatın ise negatif tesiri olduğu istikametinde. Fakat Türkiye üzere üretimde ithal malı kullanan ülkelerde ithalat, büyümeye olumlu tesir de yapabiliyor.

Mahfi Eğilmez, bu datalara dayanarak, büyüme oranlarının ya da endüstrici ve inşaat dalı temsilcilerinin şikâyetlerinin büsbütün hakikat olmadığını belirtiyor.