Denizlerde av yasağı sona eriyor… Sinoplu balıkçı Ertan Akbaş: “Balıkçılığın bir bakanlığı olması gerekiyor”

Sinop’ta, denizlerde av yasağının sona ermesine saatler kala hazırlıklarını sürdüren balıkçılar, dalın ekonomik durumundan duydukları kaygıyı paylaştı. Balıkçı Ramazan Keskin, durumdan şad olmadıklarını lisana getirerek, “5 sene evvelki çinekop fiyatına balık satıyoruz” dedi. Balıkçı Ertan Akbaş ise “Bizim masraflarımız mazot, işçi sarfiyatları, ağların ve teknelerin bakımı derken oldukça fazla. Balıkçılığın bir bakanlığı olması gerekiyor” ifadesini kullandı.

Denizlerde 15 Nisan’da başlayan av yasağı bu gece yarısı sona eriyor.

“Balıkçılık bölümünde büyük meseleler var. Balıkçı teknelerine hamsi tutma kotası koyuldu. Olağanda bu kayığa bin 400 ton kota verilmişti. Üç sene evvel hamsi balığının kilo fiyatı 8 liraydı, KDV ile 10 lira ediyordu. Fakat son üç yılda her şeyde yüzde 200, yüzde 500 artırım farkı oluştu. Lakin dökme hamsinin fiyatı hala 10 lira. 10 lira ile bir düşünün: 15 trilyon (milyon) para ediyor. Bu kayığın şu anda aylık masrafı en az 7 trilyon. Burada yaklaşık 50 kişi çalışıyor; bunların SSK’ları, yemekleri ve ömür standartları var. Denizde, o denli umulduğu üzere bir balıkçılık yok.

Bu sene palamut biraz az, hamsi bol deniyor. Bakılacak, görülecek. Pek düzgün bir durum yok yani. Şimdiye kadar keyifli rol oynansa da kimse keyifli değil. Her şey berbata gidiyor. Bu duruma bir deva bulunması lazım. Kota denen şeyin artık biraz esnetilmesi mi gerekiyor, yoksa dökme fabrikalarının 3 yıl evvelki fiyat yerine şimdiki hamsiyi kilogramını 30 liradan alması mı gerekiyor?

“BEN AÇIKÇASI EVLADIMA GELECEK VADEDEMİYORUM”

Geçmişten beri kimi kesim daima ezilir, kimi kesim daima kral üzere geçinir; tıpkı sisteme gidiyoruz. Beşerler ister istemez ne kadar çalışsa da çabalasa da yoksullaşıyor. Ben açıkçası evladıma gelecek vadedemiyorum. 6-10 milyona konutlar var. Ben artık 30 bin liraya çalışıp bu ülkede nerelere gelebilirim ki? Ya da evlatlarıma ne vadedebilirim? Evladımdan kaçıyorum. Baba ‘Evlenmek istiyorum’ diyor, bir düğün masrafı var: 1,5-2 milyon. Ben evladımdan kaçıyorum, evladım benden kaçıyor. Açıkçası güzel bir durum yok. Bütün kıymetlerimizi kaybediyoruz. Evvelce ana-baba-evlat ortasında hürmet vardı. Artık o denli bir duruma geldik ki, artık vatan ne, biz kimiz, bunlar kim?

Belirli bir kesim için, patronlar ve büyük işverenler için iktisat yeterli olabilir. Ancak ben markete gidiyorum; geçen sene 5 liraya aldığım eser artık 12 lira. İktisat nasıl düzeliyor, anlamıyorum. Çiftçi 10 liraya domatesi maliyetine denk düşürüyorsa 11 liraya satıyor; enflasyon o denli düşüyor. Öbür türlü enflasyon düşmüyor ki. Çıkarımız yok. Benim hayat standartlarım düzelmiyor ki.

Yine gelip dünyanın en sıkıntı mesleğini yapmaya çalışıyorum; soğuk, deniz… çabalıyorum. Karadaki ömürden bir katkı olsun diye çabalıyoruz. Denizde balıkçılık yapıp biraz para kazanalım diye uğraş ediyoruz. Ülkenin çabucak hemen dörtte biri minimum fiyatla çalışıyor. Taban fiyatla çalışıp 22 bin liraya ben nasıl bir gelecek sağlayabilirim? Hiç iç açıcı bir durum görmüyorum. Kim görüyorum diyorsa, aynaya bir baksın. Evvel kendini görsün, sonra tahminen bizi görür.”

“BİZ ŞU AN 5 SENE EVVELKİ ÇİNEKOP FİYATINA BALIK SATIYORUZ”

Balıkçı Ramazan Keskin ise şunları söyledi:

“Palamudun girdiği denizde hamsi kalmıyor. Ufak balık ırkları yok oluyor. Palamut devam ederse, hamsi az olur üzere gözüküyor. Şu an hamsinin olması bizim için daha düzgün alışılmış, zira palamutun yararı kalmıyor. Yakıt olarak çok geziyoruz, çok fazla güç harcıyoruz; emek olarak da o denli. Lakin bize kar bırakmıyor.

Akaryakıtın kıymetli olmasından ötürü hamsi olması bizim için daha güzel. Kimi ticarethaneler hakkını veriyor, kimileri ise az kazandırıyor. Kaliteli ekiplerde balıkçılar emeğinin karşılığını alabiliyor. Bu durum, ticarethaneye ve balıkçı gemisine nazaran değişiyor. Balık iktisadından şad değiliz. Biz şu an 5 sene evvelki çinekop fiyatına balık satıyoruz. Enflasyona nazaran balık piyasası yükselmiyor, birebir kalıyor. Bu yüzden yararımız düşüyor, ülkenin içinde bulunduğu durumdan ötürü.”

“BALIKÇILIĞIN BİR BAKANLIĞI OLMASI GEREKİYOR”

Balıkçı Ertan Akbaş da işçi masrafları, bakım ve mazot masraflarının çok fazla olduğunu bildirerek, şöyle konuştu:

“Teknede 30 kişi çalışıyor. Bunların yaz dönemlerinde verilen avansları, geliş-gidişleri ve öteki maddi durumları var. Şayet palamut peşinde koşarsak, 15 günde 25 ton mazot masraf. Bir teknede 30 kişi olduğunu ve Türkiye’de çok sayıda tekne bulunduğunu düşünün. Devlet bu işe hoş bir el atarsa, çalışan işçi de şad kalır, mal sahipleri de mutlu olur. Genel olarak balıkçılığın bir bakanlığı olması gerekiyor. Bu bölüme hoş bir el atılıp bir bakanlık kurulsa, hem Türkiye hem de balıkçı dalı açısından daha güzel olur. Bir sene evvel aldığın bir eser, bu sene ikiye katlanıyor. Masraflar yükseldiği için büyük meşakkat yaşanıyor. Üç liraya köpük aldığımızı hatırlıyorum; bugün 60 lira. Bir tek balığı dolduruyorsun ve atıyorsun. Bir tekne, döneme nazaran asgarî 50 bin tane köpük kullanıyor. Bu sayı, teknedeki çalışma hırsı ve işçinin sağlam olmasına nazaran artabiliyor.”

“ÜLKE İKTİSADINDAN DE UMUDUMUZ YOK, BALIK İKTİSADINDAN DE…”

Balıkçı Taner Ergün, “Bu dönem palamuttan pek umudumuz yok. Bu orta mezgit avlıyoruz. Hamsi kesim parça da olsa denizde gözüküyor. İnşallah devamı gelir diye varsayım ediyoruz. Geçen yıl olmamıştı, bu sene olur diye düşünüyoruz” dedi.

Ergün, masrafların ağır olduğunu vurgulayarak, “Sürekli ağ yapıyoruz ve masraflar çok yüksek. Yakıt masrafları da gayreti. Ben balığı yakalayıp kooperatife veriyorum ve emeğimin karşılığını alıyorum. Ancak ne ileri gidebiliyoruz ne de geri gelebiliyoruz. Daima birebir yerdeyiz. Çok âlâ bir para kazanmıyoruz. İlerleyen günlere bakacağız. Ülke iktisadından de umudumuz yok, balık iktisadından de” sözlerini kullandı.

“EKONOMİK OLARAK HAK ETTİĞİMİZİ ALDIĞIMIZI DÜŞÜNMÜYORUM”

Balıkçı Özgür Özbilen, “Genelde dönem başında palamut olur ancak bu sene eskisi üzere palamut gözükmüyor. Biz taban avcılığı yapıyoruz, mezgite gidiyoruz. Umudumuz var, inşallah gelir; birtakım yerlerde görülmüş” dedi. Yeni balıkçı olduğunu belirten Özbilen, “Arkadaşıma yardım ediyorum ve tıpkı vakitte geçimimi sağlamak için bu işi yapıyorum. Her şey çok kıymetli. Yerler ve alanlar kısıtlı, balıkçı teknelerine yer bulamıyoruz. Olağanda burası bizim yerimiz değil; yer düşüncemiz var. Ekonomik olarak hak ettiğimizi aldığımızı düşünmüyorum, zira bundan daha çok balıkhaneler kazanıyor ve balıkçıya küçük bir meblağ veriyorlar” sözlerini kullandı.

“YİNE KREDİ KARTLARINA DEVAM EDECEKLER”

Balıkçı İbrahim Gündoğdu da şunları söyledi:

“Umut olarak çinekop inşallah bu sene fazla olacak. Mezgit balığından çok umudumuz var. Sarıkanat ve lüfer de olur üzere. Hamsi kısmen mevcut, şu anda o denli görünüyor. Palamuttan çok umudumuz yok; hiç yok değil fakat kısa müddette biter üzere. Ekonomik olarak güç durumdayız. Balıklarımız biraz kıymetli olacak ve vatandaşın alım gücü malum, emeklinin durumu malum, orta gelirlinin durumu da malum. Ona nazaran alışverişlerin biraz kısıtlı olacağını iddia ediyorum. Tekrar kredi kartlarına devam edecekler.

Arz-talep durumu değiştikçe balık fiyatları da değişiyor. Az olunca fiyatlar yükseliyor, bol olunca düşüyor. Örneğin mezgit balığını 350 liraya satıyorduk, artık biraz bol olunca 250 liraya düştü. 1 Eylül’den sonra daha da düşmesini bekliyoruz. Balıkçının en büyük sorunu artan maliyetler. Geçen yılki eserlerin fiyatı iki katına çıktı. Mazot fiyatları yükseldi. Yanımızda çalışan personellerin maliyeti de arttı.”