Alaska Zirvesi’nden çıkan 7 temel sonuç
Alaska’daki Trump–Putin zirvesi, beklenenden erken bitmesi, bilinmeyen açıklamalar ve tarafların zıt telaffuzlarıyla dünya gündemine damga vurdu.
Trump’ın ‘herhangi bir muahede olmadığını’ söyleyerek soruları cevapsız bırakması, Putin’in ise ‘anlaşmaya varıldı’ tezinde bulunması baş karışıklığını artırdı.
Zirvenin çabucak akabinde Rusya’nın, Ukrayna’ya yeni ataklar düzenlemesi, barış beklentilerinin ne kadar zayıf olduğunu bir sefer daha gözler önüne sererken, Kiev’de hem hayal kırıklığı hem de yeni akın korkusu hâkim.
12 DAKİKALIK BASIN TOPLANTISI
İki çeşitlik görüşme olarak duyurulan tepe, birinci çeşidin akabinde beklenenden erken sona erdi.
Ortak basın toplantısı beklentisiyle çağrılan gazeteciler, toplam 12 dakika süren iki kısa açıklamayla yetinmek zorunda kaldı.
Putin, bir mutabakata varıldığını ileri sürerken, Trump “herhangi bir mutabakat olmadığını” söyledi ve soruları cevapsız bırakarak toplantıyı bitirdi.
Beyaz Saray, Trump’ın dönüş yolunda, uçakta Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ve NATO liderleriyle uzun bir telefon görüşmesi yaptığını açıkladı.
TEPKİLER VE ELEŞTİRİLER
Zirve; Demokratlardan, kimi Avrupalı yetkililerden, Ukrayna medyasından, Ukrayna’nın Avustralya Büyükelçisinden ve eski ABD Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’dan sert tenkitler aldı.
Bolton açıkça, “Putin kazandı” dedi. Fox News muhabirleri de Putin’in toplantıda birinci konuşan taraf olmasını ‘şaşırtıcı’ olarak kıymetlendirdi.
Trump ise destekçisi Sean Hannity’ye verdiği röportajda, görüşmeyi ’10 üzerinden 10′ olarak niteledi ve Putin’in savaşı bitirme isteği konusunda ‘samimi konuştuğunu’ söyledi.
Trump ayrıyeten, Putin’in kendisine 2020 ABD seçimlerinin ‘hileli’ olduğunu, posta yoluyla oy kullanıldığında ‘dürüst bir seçim yapılamayacağını’ söylediğini argüman etti.
Beyaz Saray yetkililerine nazaran, Trump dorukta eşi Melania’nın kaleme aldığı bir mektubu Putin’e elden verdi. Mektup, Ukrayna savaşında kaçırılan çocukların durumunu gündeme getiriyordu. Bu bahis nedeniyle, Putin hakkında Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin sembolik bir yakalama kararı bulunuyor.
ZİRVEDEN ÇIKAN SONUÇLAR
Alaska’daki Trump–Putin buluşması, dünya siyasetine dair beklentilerin yüksek olduğu bir anda gerçekleşti. Lakin tepe, resmi bir muahede çıkmaması, verilen sembolik bildirilerin tartısı ve Washington–Moskova hattındaki güç istikrarlarının nasıl yine şekilleneceğine dair yarattığı soru işaretleriyle hafızalara kazındı.
Her iki başkanın de kendi kamuoyuna yönelik bildiriler üretmesi, doruğun sahadaki savaşın seyrinden çok diplomatik imaj çabasıyla hatırlanacağına işaret ediyor.
Zirveden çıkan 7 temel sonuç şu halde:
1 – MUAHEDE SAĞLANAMADI
Üç saate yakın süren görüşmeye karşın, somut bir mutabakat ya da ateşkes duyurulmadı. Putin ilerleme kaydedildiğini sav etse de Trump, “Henüz mutabakat yok” diyerek ihtiyatlı davrandı.
2 – PUTİN, SEMBOLİK BİR ZAFER ELDE ETTİ
Putin, ABD’ye gelişinden evvel bile sembolik bir zafer elde etti. Batı tarafından yıllarca dışlandıktan sonra ve on yıl ortanın akabinde Amerikan topraklarına döndü; savaş uçaklarıyla karşılandı, kırmızı halı serildi ve Trump’ın zırhlı aracıyla ağırlandı. Görüşmenin sonunda da büyük bir taviz vermeden, Trump ile sıcak bir hava yakalayarak ülkesine döndü.
3 – TRUMP, ATEŞKES KOŞULUNU ÖNE ÇIKARMADI
Görüşme ABD topraklarında olmasına karşın Putin’e öncelik tanındı; Trump, Putin’in Ukrayna’ya dair açıklamalarına itiraz etmedi ve ‘acil ateşkes’ şartını öne çıkarmadı.
4 – ÖNDERLER ‘SICAK’ BİR İMAJ VERDİ
Trump, 2016 seçimlerine dair Rusya ile işbirliği savlarını bir sefer daha ‘sahtekârlık’ olarak niteledi. Putin de “Trump misyonda olsaydı 2022 işgali olmazdı” diyerek Trump’a dayanak verdi.
5 – MOSKOVA’DA ‘İKİNCİ ZİRVE’ İHTİMALİ BELİRDİ
Putin, bir sonraki doruğun Moskova’da yapılmasını önerdi. Trump ise bu fikre sıcak yaklaştı ve mümkünlüğü dışlamadı.
6 – ZELENSKİ DIŞARIDA KALDI
Ukrayna lideri Zelenski zirveye davet edilmedi, gelişmeleri televizyondan takip etti. Trump, ileride Zelenski–Putin görüşmesinin mümkün olabileceğini söylese de Kiev’de beklentiler düşük.
7 – TAARRUZLAR SÜRAT KESMEDEN DEVAM ETTİ
Ukrayna Hava Kuvvetleri, tepe sonrası gece boyunca, Rusya’nın Ukrayna’ya 85 hücum dronu ve bir balistik füze gönderdiğini açıkladı. Milletlerarası gözlemcilere nazaran bu durum, Rusya’nın tepeden beklentilerinin üzerinde kazanımla döndüğünü gösteriyor.
BÜTÜN BU OLANLARDAN NE ANLAMAMIZ GEREKİYOR?
Zirvenin genel tablosuna bakıldığında, Trump’ın diplomatik hareket alanını daraltmadan Putin’le sıcak bir manzara vermeye çalıştığı, Putin’in ise rastgele bir taviz vermeden uluslararası meşruiyetini pekiştirdiği görülüyor. Trump’ın kendi iç siyasetinde 2016 seçimlerine dair tezleri yine gündeme taşıması, tepeyi Washington’da da tartışmalı hale getirdi.
Kiev açısından sonuç, beklendiği üzere hayal kırıklığı oldu. Zelenski’nin dışarıda bırakılması ve Rusya’nın tıpkı gece Ukrayna’ya yeni taarruzlar düzenlemesi, Moskova’nın tepeden aldığı hamaseti teyit etti. NATO ve Batı başşehirleri açısından da tepe, Trump’ın Putin’e gösterdiği nezaketin ileride nasıl bir stratejik açılım yaratabileceğine dair telaşları artırdı.
Sonuçta Alaska buluşması, bir barış mutabakatı değil fakat Putin’in milletlerarası yalnızlıktan çıkışını sembolleştiren bir sahne olarak tarihe geçti. Trump ise Nobel Barış Ödülü gayesini korusa da, şimdilik elinde sırf tartışmalı jestler ve iç siyasete dönük siyasi malzemeler bulunuyor.
