Alzheimer tedavisinde yeni umut: Lityum eksikliği demans tehlikesini artırıyor
Alzheimer hastalığının ilerlemesinde lityum eksikliğinin değerli bir rol oynayabileceği ortaya çıktı. Harvard Üniversitesi liderliğinde yapılan yeni araştırma, hastaların beyinlerinde lityum düzeylerinin sağlıklı bireylere kıyasla çok daha düşük olduğunu ve bu eksikliğin beyinde amiloid plaklarının birikmesini hızlandırdığını gösterdi. Farelerde düşük doz lityum tedavisi ise hem hafızayı güçlendirdi hem de plak oluşumunu azalttı.
ALZHEİMER’DA LİTYUM EKSİKLİĞİ
Araştırma kapsamında 285 kişinin beyinlerinde 27 metalin düzeyi incelendi. Bunların 94’ü Alzheimer hastası, 58’i hafif bilişsel bozukluk tanısı almış, geri kalanı ise bilişsel olarak sağlıklıydı. Sonuçlara nazaran: Alzheimer hastalarının prefrontal korteksinde lityum düzeyi, sağlıklı bireylere kıyasla ortalama %36 daha düşük çıktı. Hafif bilişsel bozukluğu olanlarda bu oran %23 daha düşüktü.
Amiloid plaklarının bulunduğu bölgelerde ise lityum, plak olmayan bölgelere kıyasla neredeyse üç kat daha fazla bulunuyordu; bu da lityumun plaklarda “hapsolduğunu” gösteriyor.
FARELERDE ETKİLEYİCİ SONUÇLAR
Araştırma takımı, Alzheimer gibisi belirtiler geliştirecek formda genetiği değiştirilmiş 22 fareye %92 oranında lityumdan mahrum bir diyet uyguladı. 8 ay sonunda bu fareler, standart diyetle beslenenlere nazaran hafıza testlerinde çok daha makûs performans gösterdi. Suda gizlenmiş bir platformu bulmaları 10 saniye daha uzun sürdü. Beyinlerindeki amiloid plak sayısı 2,5 kat fazlaydı.
Genetik tahliller, bu farelerde Alzheimer ile alakalı genlerin daha faal olduğunu, beyin iltihabının arttığını ve bağışıklık hücrelerinin plakları temizleme yeteneğinin azaldığını ortaya koydu.
LİTYUM OROTAT UMUDU
Araştırma takımı, farklı lityum bileşiklerini test ederek hangisinin amiloid plaklarına en az bağlandığını belirlemeye çalıştı. Lityum orotat, plaklarda en az hapsolma eğilimi gösteren bileşik oldu.
9 ay boyunca düşük doz lityum orotat verilen Alzheimer’lı farelerde, plak ölçüsü kıymetli ölçüde azaldı. Hafıza testlerinde ise sağlıklı farelerle birebir performansı sergilediler. Bu doz, bipolar bozukluk üzere psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum dozlarının yaklaşık bin kat altında olduğundan, böbrek ve tiroit toksisitesi üzere yan tesirler gözlenmedi.
İNSANLAR İÇİN NE MANAYA GELİYOR?
Araştırmacılar, lityum orotatın Alzheimer tedavisinde düşük yan tesir riskiyle umut vadeden bir seçenek olabileceğini vurguluyor. Fakat klinik deneyler yapılmadan, insanlarda aktifliği ve güvenliği konusunda kesin bir yargıya varmak mümkün değil.
