Trump’ın Rusya’ya yönelik ‘nükleer denizaltı’ hamlesi ne anlama geliyor?
ABD Başkanı Donald Trump, Cuma günü toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamada, eski Rusya devlet başkanı Dmitri Medvedev ile toplumsal medyada giriştiği sert polemiğe karşılık, “ABD’ye ilişkin iki nükleer denizaltının uygun bölgelere konuşlandırılması” buyruğunu verdiğini duyurdu.
Trump, Medvedev’in kelamlarının sadece retorikten ibaret olmaması ihtimaline karşı tedbir aldığını belirterek, “Sözler kıymetlidir ve bazen beklenmedik sonuçlara yol açabilir. Umarım bu onlardan biri olmaz,” dedi.
Trump, kelamlarına şöyle devam etti:
Bu kararı halkımızın güvenliği için verdim. Medvedev nükleerden kelam ediyordu. Şayet nükleer konuşuluyorsa, hazırlıklı olmalıyız. Ve biz büsbütün hazırız…
RUS LİDERDEN TV DİZİSİYLE GÖNDERME
Medvedev ise bir gün evvel yaptığı bir toplumsal medya paylaşımında Trump’ı maksat alarak, kıyamet sonrası temalı bir dizi olan The Walking Dead’i hatırlatmış, Sovyetler Birliği’nin ‘son çare’ olarak elinin altında bulundurduğu nükleer silah sistemine atıfta bulunmuştu.
Pentagon’un nükleer denizaltı hareketlerini büyük bir saklılıkla yürüttüğü bilindiğinden, Trump’ın bu açıklamasının gerçeğe mi dayandığı yoksa yalnızca siyasi bir bildiri mı içerdiği muğlaklığını koruyor.
Trump, daha evvel bu cinsten açık bir nükleer tehdidi Kuzey Kore lideri Kim Jong Un’a da yöneltmişti. 2018’de Kim’in ‘nükleer düğmesine’ atıf yapan Trump, kendi düğmesinin ‘çok daha büyük ve güçlü’ olduğunu sav etmişti. Bu tansiyon daha sonra diplomatik görüşmelere yol açmış, fakat nükleer silahsızlanma eforları sonuçsuz kalmıştı.
TRUMP’TAN RUSYA’YA MESAJ
Trump’ın, son periyotta Ukrayna savaşı bağlamında, Moskova’ya karşı giderek daha da sertleşen tavrına birinci sefer Amerikan nükleer cephaneliği de eşlik etti.
Perşembe günü yaptığı bir öbür açıklamada Trump, Ukrayna’daki savaşı sonlandırma istikametinde adım atmayan Rusya’ya yeni yaptırımlar uygulayacağını duyurmuştu.
Trump geçtiğimiz ay Rusya’ya barış görüşmelerine başlaması için 50 gün süre tanımış, lakin Moskova bu süreçte taarruzlarını artırmıştı. Perşembe gecesi Kiev’e düzenlenen atak da bu tırmanmanın son halkası oldu.
Trump, hafta başında Rusya’ya tanıdığı müddetin 10-12 güne indirildiğini açıkladı. Ayrıyeten Rus petrolü satın alan ülkelere yönelik ‘ikincil yaptırımlar’ uygulanacağını belirtti. Bu ülkeler ortasında Çin, Hindistan ve Türkiye de bulunuyor.
TRUMP’IN ‘NÜKLEER’ ATAĞI NE MANAYA GELİYOR?
NY Times’ta yer alan bir haber nazaran, Trump’ın, açıklamasında kelamını ettiği denizaltıların çeşidi net değil.
ABD’nin hem gaye arayan nükleer tahrikli hücum denizaltıları (SSN) hem de çok daha büyük, nükleer başlık taşıyan balistik füze denizaltıları (SSBN) bulunuyor.
Bu ikinci tip denizaltılar esasen dünyanın rastgele bir noktasına hücum gerçekleştirebilecek menzile sahip olduğundan, yerlerinin değiştirilmesine gerek duyulmuyor. Bilakis, bu cins hareketler, kelam konusu denizaltıların saklı konumlarını tehlikeye atabilir.
SSN (Saldırı Denizaltıları)
Virginia sınıfı ve kalan birkaç Los Angeles sınıfı bu kategoriye girer. Bu denizaltılar nükleer reaktörle çalışır, lakin nükleer silah taşımazlar. Çoklukla düşman denizaltılarını ve yüzey gemilerini avlamak, özel harekât ünitelerini taşımak, deniz istihbarat operasyonları yürütmek üzere vazifelerde kullanılır. Taktik esneklikleri yüksektir ve sığ sularda operasyon kabiliyetleri gelişmiştir. Eğer Trump bu tıp denizaltıları ‘uygun bölgelere’ konuşlandırdıysa, bu daha çok istihbarat toplama, caydırıcılık gösterisi yahut sinyal istihbaratı (SIGINT) toplama gayesi taşıyor olabilir.
SSBN (Stratejik Balistik Füze Denizaltıları)
Ohio sınıfı denizaltılar bu kategoriye girer. Her biri 20 adede kadar Trident II D5 balistik füzesi taşıyabilir; bu füzeler çoklu bağımsız hedeflenebilir nükleer savaş başlıkları (MIRV) ile donatılmıştır ve menzilleri yaklaşık 12 bin km’dir. Bu denizaltılar, ABD’nin nükleer üçlüsünün (nuclear triad) deniz ayağını oluşturur ve ikincil darbe kabiliyeti sağlamak üzere tasarlanmışlardır. Yani, filo birinci darbeyi yese bile karşı atak yeteneğini sürdürebilmek için.
Bu denizaltıların operasyonları çok saklılıkla yürütülür. Genellikle ‘sessiz caydırıcılık’ prensibiyle hareket ederler ve konuşlanma konumlarının açığa çıkması, denizaltıların stratejik pahasını önemli biçimde zayıflatabilir. Zira bu platformların en değerli avantajı, düşman tarafından tam yerlerinin bilinmemesidir.
Bu nedenle, Trump’ın bahsettiği ‘yeniden konuşlandırma’ eğer sahiden bir SSBN hareketine işaret ediyorsa, bu alışılmışın dışında ve potansiyel olarak stratejik risk taşıyan bir adım olur. Bu durum hem caydırıcılığı zayıflatabilir hem de rakip güçlerin, örneğin Rusya’nın, benzeri biçimde nükleer kuvvetlerini alarma geçirmesine yol açabilir.
POLİTİK BİR BİLDİRİ MI?
Pentagon Sözcüsü Kingsley Wilson, Trump’ın denizaltı açıklamasına ait soruları yanıtlamayı reddederek Beyaz Saray’a yönlendirdi. Bu da açıklamanın askeri planlamadan çok politik bir ileti olabileceği istikametindeki değerlendirmeleri güçlendirdi.
Adının açıklanmaması şartıyla konuşan Batılı bir kıdemli askeri yetkili NY Times’a demecinde, denizaltıların bilinmeyen tabiatı nedeniyle gerçek manada bir konuşlandırma olup olmadığının doğrulanamayacağını söyledi.
Aynı yetkili, Trump’ın bu açıklamayı yaparak hem iç kamuoyuna güçlü bir önder imajı vermeyi hem de Moskova’ya karşı ruhsal baskı kurmayı hedeflemiş olabileceğini belirtti. Bu cins belirsizlik stratejileri, bilhassa nükleer alanda, caydırıcılığın değerli bir kesimi olarak kullanılır. Çünkü maksat aktör, tehdidin gerçek olup olmadığını tam olarak bilemediği için savunma reflekslerini artırmak zorunda kalır.
