ABD’den Rusya’ya ambargo yolda: Türkiye nasıl etkilenecek?
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Donald Trump, Kremlin’in 50 gün içinde ateşkesi kabul etmemesi halinde, Rusya ile ticaret yapan ülkelere yüzde 100 oranında ikincil gümrük vergisi uygulanacağını duyurdu. Açıklama, global ticarette tansiyon ihtimalini yine gündeme taşıdı.
ATEŞKES İÇİN GERİ SAYIM BAŞLADI
Trump, 28 Temmuz’da İskoçya’da yaptığı konuşmada, beklemek için artık “hiçbir neden olmadığını” belirterek sürecin süratle sonuçlanması gerektiğini vurguladı. Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ise, bu çıkış nedeniyle Trump’a teşekkür etti.
İkincil gümrük vergisi, direkt Rusya’yla değil, onunla ticaret yapan ülkelerle ilgili. Yani Rusya’dan güç alan ülkelerin ABD’ye yaptığı ihracatlar yüzde 100 vergiye tabi tutulabilir. Bu kararın gayesi, Rusya’nın en kıymetli gelir kaynağı olan petrol ve gaz ihracatını sınırlamak.
TÜRKİYE DE LİSTEDE
Söz konusu ülkeler ortasında Türkiye de yer alıyor. Memleketler arası ticaret bilgilerine nazaran Türkiye, Çin ve Hindistan’ın akabinde Rusya’nın üçüncü büyük ticaret ortağı pozisyonunda. Türkiye tıpkı vakitte Rusya’dan en fazla ithalat yapan ikinci, en fazla ihracat yapan üçüncü ülke.
TÜİK datalarına nazaran Türkiye’nin 2024 yılında Rusya’dan yaptığı güç ithalatı 32 milyar doları aştı. Tıpkı periyotta ABD’ye ihracat 14,4 milyar dolar seviyesindeydi. Türkiye’nin ABD’ye satış yaptığı en önemli dallar ise makina, değerli taş, motorlu taşıt, halı ve savunma sanayi eserleri.
Uzmanlar, bu bölümlere yönelik yüzde 100 gümrük vergisinin devreye girmesi halinde, Türk eserlerinin ABD pazarına erişiminin fiilen durabileceği ikazında bulunuyor.
‘TÜRKİYE’YE İSTİSNA OLABİLİR’ GÖRÜŞÜ AĞIRLIKTA
TABA Başkanı Süleyman Ecevit Sanlı, Trump’ın birinci başkanlığı periyodunda Türkiye’ye yüzde 10 civarında vergi uygulandığını hatırlatarak, “Türkiye ile karşılıklı görüşmeler sürüyor” dedi.
Sanlı, Türkiye’nin güç rafinerilerinin büyük ölçüde Rus petrolüne bağlı olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Türkiye’nin Rusya ile komşuluğu nedeniyle mecburî bir alakası var. Ayrıyeten Ukrayna’yı da destekliyor. Bu nedenle Amerikan idaresinin Türkiye’ye yönelik sert bir adım atması düşük ihtimal.”
WASHİNGTON-ANKARA SINIRINDA İSTİKRARLI DİPLOMASİ
Marmara Üniversitesi’nden Prof. Mahmut Tekçe ise muhtemel gümrük vergisinin “kağıt üzerinde önemli bir tehdit olduğunu” lakin bunun alanda nasıl uygulanacağının belirsizliğini koruduğunu tabir etti.
“Türkiye geçmişte İran ve Rusya’ya yönelik emsal yaptırımlardan muaf tutuldu. Bu sefer de stratejik pozisyonu ve diplomasisiyle hareket alanı yaratması mümkün.”
Tekçe, yaptırımların uygulanma biçiminin büyük ölçüde “Washington-Ankara çizgisindeki siyasi atmosfer” tarafından şekilleneceğini söyledi.
‘SÖZLEŞMEYİ BOZMAK KOLAY DEĞİL’
TEPAV’dan güç siyasetleri uzmanı Dr. Mühdan Sağlam da, Türkiye’ye muhtemelen istisna tanınacağını düşünüyor. Lakin Trump’ın “öngörülemez” siyasetleri nedeniyle gelişmelerin dikkatle izlenmesi gerektiğine işaret ediyor.
“Enerji hukuku çok net: Zorlayıcı sebep olmadıkça kontratlar feshedilemez, aksi takdirde büyük tazminatlar gündeme gelir. Avrupa bile Rus gazını çabucak kesmedi, yalnızca mukavele yenilemedi.”
Türkiye ile Rusya ortasındaki Mavi Akım doğal gaz mukavelesi yıl sonunda sona erecek. Taraflar yeni bir mukavele için müzakere yürütüyor. Sağlam’a nazaran ABD, Türkiye’ye bu muahedeyi yenilememesi için baskı kurabilir. Lakin şöyle diyor:
“O vakit Türkiye de der ki: ‘Bana birebir fiyattan ve ölçüde gazı sen ver.’ Bu durumda Türkiye muhtemelen bekle-gör siyasetini tercih edecektir.”
