Emeklilerin nüfus içindeki payı artarken yoksullaşma arttı pastadaki payı düştü: Emekli sefalete mahkûm
Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Araştırma Merkezi (DİSKAR), “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı yeni bir rapor yayımladı. Raporda, emeklilerin giderek fakirleştiği, çalışan emekli sayısının patladığı ve emeklinin ülke iktisadından aldığı hissenin da azaldığı açıklandı.
DİSK-AR raporu, DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu’nun katılımıyla Ankara’da düzenlenen “Emekli Buluşması”nda açıklandı. Türkiye’nin Avrupa’da en fazla emekli nüfusa sahip üçüncü ülke olduğu saptanan raporu açıklayan Çerkezoğlu, emeklilerin haklarının genişletilmesi için şu talepleri lisana getirdi:
Emekli aylıkları en az minimum fiyat seviyesine yükseltilmeli. İntibak yasası çıkarılmalı, adaletsizlik giderilmeli. Aylıklar sırf enflasyona nazaran değil, büyümeden de hisse alacak halde düzenlenmeli. Emeklilerin örgütlenme ve sendikalaşma hakkı tanınmalı.
Rapordaki datalara nazaran, 2003 yılında taban fiyatın yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, bugün taban fiyatın yüzde 22 altına geriledi. 2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına gayrisafi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranı yüzde 46.4 iken 2025’te bu oran yüzde 29’a düştü. Avrupa Birliği ülkelerinde emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH içindeki hissesi ortalama yüzde 9.8 iken Türkiye’de bu oran yalnızca yüzde 3.7 düzeyinde.
2002 yılında yüzde 36.6 olan çalışan yahut iş arayan emeklinin oranı Aralık 2024’te yüzde 65.7’ye yükseldi.
NÜFUS HİSSESİ ARTIYOR
Emekli ve hak sahiplerinin toplam nüfus içindeki hissesi yüzde 18.5’e ulaşmış durumda. Lakin buna rağmen, bütçeden emekli aylığı ve sıhhat harcamalarına ayrılan kaynak 2024 prestijiyle yüzde 6.7’ye kadar geriledi. SGK’nin prim gelirleri 2002’den bu yana 189.6 kat artarken emekli aylığı ve sıhhat ödemeleri sırf 150 kat arttı. DİSKAR bu durumu, “SGK’nin mali istikrarı emeklilerin fakirleşmesi kıymetine düzeldi” halinde kıymetlendirdi.
‘EMEKLİ PAZAR SONRASI ATIK TOPLUYOR’
Emekli ve İşçiler Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Gönül Boran, emeklilerin içinde bulunduğu duruma ait Cumhuriyet’e konuşarak “Kaynakların nerelere aktarıldığını çok âlâ biliyoruz” dedi. Evvelki jenerasyon emekliler mesken ve otomobil satın alabilirken bugünün emeklisinin insanca yaşama hissinden uzak olduğunu belirten Boran, ”Şatafat içerisinde yaşayan siyasetçilere, 3-5 yerden maaş alanlara hakkımızı helal etmiyoruz. ‘Bize kölesiniz, bizim yaşantımıza hizmet edeceksiniz’ diyen siyaset anlayışını kabul etmiyoruz. Avrupalı emekli dünyayı gezerken bizim emeklilerimiz pazar sonrası artık topluyor, market market dolaşıp ucuz eser arıyor. Erken seçim olmasını istiyoruz” tabirlerini kullandı.
‘SEFALETE ALIŞMAYACAĞIZ’
Tüm Emeklilerin Sendikası Genel Başkanı Zeynel Abidin Ergen de “Sefalete alışmayacağız” dedi. Emeklinin kayıplarını telafi etmek bir yana, sefaletin kalıcı hale getirildiğini belirten Ergen, “Memurlara verilen seyyanen artış, tüm emeklilere verilmeli. Mevcut Sosyal Sigortalar Kanunu kaldırılmalı ve yeni bir düzenleme yapılmalı. 25-30 yıl çalışmış bir emeklinin en düşük aylığı, yeni işe girmiş memur maaşına eşitlenerek kademelendirme yapılmalı. Emekli sendikaları yasal düzenlemeye kavuşturulmalı” dedi.
