Prof. Celal Şengör’e Japonya’dan büyük ödül

Japonya Jeoloji Birliği, yerbilimleri alanında ülkemizin önde gelen bilimcisi Celal Şengör’ü dünya jeolojisine ve Japonya yerbilimlerine yaptığı katkılardan ötürü, Japonya’nın büyük mükafatına, Akiho Miyashiro Ödülü’ne layık gördü.

Miyashiro, Japonya’nın en büyük yerbilimcilerinden biri. Ödül merasimi Kumamoto Üniversitesi’nde düzenlenecek olan yıllık bilimsel toplantıda merasimle verilecek. Şengör, ayrıyeten merasimde bir konuşma yapacak.

2025 Akiho Miyashiro Mükafatı münasebeti olarak, Şengör’ün Avrasya’nın dağ nesillerinin kıvrılarak yükselerek sıradağlar oluşumuna yaptığı değerli katkılar sayıldı. Türkiye’deki dağlar Alp-Himalaya orojenezi (yükselmesi) sonucu oluştu. Kuzey Anadolu Dağları ve Toros Dağları bu biçimde ortaya çıktı.

Şengör’ün levha tektoniğine dayalı çalışmaları da övüldü. Levha tektoniği, sıcaklığı yaklaşık 6000°C olan çekirdeğe yakın bölgelerin ısının tesiriyle yüzeye gerçek hareket etmesi, yüzeye yakın bölgelerin ise merkeze yanlışsız batması sonucu oluşan konveksiyon sonucunda yer kabuğunda levhalar hareket eder ve tektonik hareketler meydana gelir. Zelzelelerin nedeni de budur.

Japonlar ödül münasebetleri ortasında şunları da sayıyor: Şengör, 18. yüzyıldan günümüze dünyadaki dağ yükselmeleri üzerine çalışmalar hakkında harikulâde tarihî incelemeler yürüttü. Levha tektoniğinin ortaya çıkışı sırasında jeoloji bilimlerindeki kavramsal değişim örüntüsünü açıklığa kavuşturdu ve bu süreçleri kendi bakış açısıyla yine sentezledi. “100’den fazla basılı sayfa içeren 300’den fazla bilimsel çalışma yayımladı. Akdeniz Bölgesi’nden Uzak Doğu Asya’ya ve Orta Asya’nın uçsuz bucaksızlığına kadar tüm Avrasya kıtasının çeşitli jeolojik taraflarını kapsayan bu çalışmalar, dünya çapında jeologlar tarafından yapılan tektonik çalışmalarını büyük ölçüde etkiledi.“

“Ayrıca, Japonya’daki jeolojik/ orojenik çalışmalardaki son gelişmeleri dünyanın geri kalanına tanıttı. Dr. Şengör, Albany’deki New York Eyalet Üniversitesi’nden Prof. J.F. Dewey, K.C.A. Burke ve A. Miyashiro’nun nezaretinde doktora derecesini aldı. Bilhassa Prof. Miyashiro ile birlikte “Orogeny” isimli bir ders kitabının ortak müellifliğini yaptı. Kitap Japonca, İngilizce, Almanca, Rusça ve Çince yayımlandı ve çok sayıda jeoloğu aydınlatan dünya çapında bir en çok satan kitap haline geldi. Değerli muvaffakiyetleri nedeniyle, çok sayıda milletlerarası ödül/madalyalarla onurlandırıldı.”

Şengör, 11 Eylül’de evvel Tokyo Üniversitesi’nde bir konuşma yapacak ve daha sonra mükafatını almak üzere Kumamoto’ya geçecek.