Zeytinlikleri madencilik faaliyetine açacak teklif komisyonda… İkizköylü Necla Işık, iktidara seslendi: ‘Biz ölüyoruz, kanser hastası oluyoruz!’

Sanayi, Ticaret, Güç, Natürel Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu’nda güç, ulaşım ve madencilik üzere kesimlerde yatırım süreçlerini hızlandırmayı amaçlayan, zeytinlikleri madencilik faaliyetlerine açacak olması nedeniyle eleştirilen ve kamuoyunda “Süper İzin” olarak anılan torba kanun teklifinin görüşmeleri 19. saattir devam ediyor.

Muhalefet milletvekilleri 19 Haziran’da başlayan görüşmelerin birinci dakikalarından itibaren komiteye aktivist, hukukçu ve köylülerin alınması için Komisyon Başkanı Mustafa Varank’ın tutumunu protesto etmişlerdi. Muhalefetin ısrarı üzerine görüşmeler fiziki kaidelerin daha uygun olması nedeniyle Plan ve Bütçe Kurulu salonuna alınmıştı. Teklifin tümü üzerine görüşmelerin sona ermesinin akabinde iktidar ve muhalefetin kurula davet ettiği ziyaretçiler komiteye görüşlerini sundu.

Komisyonda kelam alan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mücahit Taha Özkaya, zeytin ağaçlarının taşınabilirliğine ait, “Zeytin ağaçları taşınabilir özelliktedir. Toprak altındaki yumrusuyla birlikte taşınır yaşlı ağaçlar. Taşındığı yerde doğal saksı usulü kullanılırsa sağlıklı büyür. 3 bin yaşına kadar taşınabilir. Zeytin ağacında ağacın verimli vakti denen bir şey yok. Gençleştirme budaması yapılıp eski haline dönmesi kelam konusu olabilir. Tekniğine nazaran yaparsanız taşınan ağaçların yüzde 100’ü yaşar. Gördüğüm örnekler var, taşımalarda da bulunduk” diye konuştu.

EMEP Gaziantep Milletvekili Sevda Karaca, soru soramadıkları gerekçesiyle Lider Varank’a reaksiyon gösterdi. Varank da vekillerin tek tek soru sormaları için vakitleri olmadığını belirterek, kendisinin kurula katkı vermek üzere katılan uzmanlara soru sormaya devam edeceğini belirtti.

“TAYYİP BEY DE ÜZÜLECEK BU YAPTIĞINA”

TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Lideri Deniz Ataç, Türkiye’nin dört bir yanında yabancı maden şirketlerinin doğayı kirleterek pahalı maden çıkarma çalışmaları yapmasına reaksiyon gösterdi. Maden alanlarında rehabilitasyon süreçlerinin çok maliyetli ve uzun mühletleri kapsadığına dikkat çeken Ataç’ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

“Konuştuğumuz mevzular içerisinde zeytin olağan ki çok kıymetli ancak buradaki en az zeytin kadar kıymetli mevzu da dördüncü küme madenler. Her şeyi bir ortada konuştuğumuz vakit her şey birbirine giriyor. TEMA’nın maden konusundaki duruşundan ötürü madenciler bize kızar. Madene külliyen karşı değiliz ancak yırtıcı madencilik dediğimiz sistemle ülkemizin her yerinde bu formül kullanılarak çok bedelli madenlerin çıkartılmasını istemiyoruz. Zira bu madenlerden güçlü olmuş bir tek ülke yok. Kanada, Amerika, Avustralya üzere kimi ülkeler, öbür ülkelerde o ülkenin toprağını suyunu kirletip çıkıp gittiler. Bunların websitelerinde ‘Türkiye en karlı operasyonumuz zira mevzuatı zayıf’ dediklerini gördüm. Bir Türk olarak yüzüm kızardı, çok utandım. Altın madeni şirketlerinin palavralarına inanmayalım. Bu beşerler konuşurken istatistiği eğip büküyor. Burada mevzu, açık havada liç sistemiyle, kimyasallarla yapılanlardır ve biz bunu Türkiye’nin her yerinde yapamayız.

Rehabilitasyon diye bir şey yok, onarım olmalı. 15-30 milyon euroya bunlar olmaz. Kanada’da 2005’ten 2038’te kadar 4 milyar dolara onarım yapacaklar. 29 ilin ruhsat haritalarını çıkarttık. Gümüşhane’nin yüzde 93’ü altın madenlerine ruhsatlanabilir mi? Trabzon’un yüzde 77’si dördüncü küme madenlere ruhsatlı. Kaz Dağları üzere bir yere altın madeni yapamazsınız siyanürle. Çok üzüleceksiniz pahalı milletvekilleri. Tayyip Bey de çok üzülecek bu yaptığına.”

“BİZ İŞSİZ KALIRSAK KİMİN KAPISINA GİDECEĞİZ”

TES-İŞ Genel Başkanı İrfan Kabaloğlu da Muğla’daki termik santrallerde çalışan çalışanların ve ailelerinin santrallerin kapanmasıyla büyük mağduriyet yaşayacağını belirterek personellerin ve ailelerinin haklarını savunmak zorunda olduklarını belirtti. Kabaloğlu, “Yatağan, Kemerköy, Yeniköy Termik Santralinde çalışan yaklaşık 5 bine yakın arkadaşımız var ve aileleriyle 20 bin kişiyi buluyor buradan faydalanan beşerler. İstanbul’da 5 bin megavat elektrik üretirken 10 bin megavat elektrik üretip oraları besleyemezsiniz. O yüzden, o bölgelerde o santrallerin çalışması lazım. Burada çalışan arkadaşların yüzde 95’i o bölgenin insanı. Biz işsiz kalırsak kimin kapısına gideceğiz? Sizin kapınıza gideceğiz şayet bizim hakkımız çözülmezse. Oradaki termik santrallerine yalnızca orada çalışanlara değil, Ege bölgesinin tamamının muhtaçlığı var; Sayın Başkanım, tamamının ihtiyacı var. Biz orada çalışıyoruz, biz tekrar çalışmak istiyoruz” biçiminde konuştu.

“TÜRKİYE’NİN ÇOK İTİBARLI NOKTALARI DELİK DEŞİK OLMUŞ VAZİYETTE”

Teklifle yapılan değişikliklerin tabiat ve hayat alanlarında yurttaşlar açısından geri dönüşü olmayacak ziyanlara sebebiyet vereceğine dikkat Türkiye Barolar Birliği Etraf Komitesi üyesi avukat Yakup Okumuşoğlu, şöyle konuştu:

“Türkiye maden çıkartmasın üzere bir fikir içerisinde değiliz lakin maden alanlarının bir formda belirlenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Ormanlık alanlarda, mera alanlarında, doğal sit alanlarında madencilik yapılmamalı örneğin. Bu madencilik kanun teklifi her tarafıyla istisna düzenlemelerle her türlü alanda madencilik faaliyetine müsaade veriyor. Türkiye’nin çok itibarlı noktaları ne yazık ki madencilerin elinde delik deşik olmuş vaziyette ve olmaya devam ediyor. Burada yaşayan beşerler var, buralarda devam eden hayvancılık var, tarım var, bu alanlarda insanların hayatları altüst ediliyor. Maden Kanunu’ndaki yapılan değişiklikler, getirilen istisnalar ne yazık ki maden dalı lehine asıllı değişiklikler ve istisnalar yaratıp öbür tarafta etraf, tabiat, hayat, tarım, çiftçiler ve yurttaşlar açısından geri dönüşü olmayacak ziyanlara sebebiyet veriyor.

Şimdi, deniliyor ki: ‘ÇED süreçlerini hızlandıracağız.’ ÇED süreçlerini hızlandırmak sorun değil, ÇED süreçleri hızlandırabilirsiniz; öncesinde de esasen kopyala yapıştır biçiminde gidiyorlardı bu ÇED raporları. Zati pek yüzeysel ve ilgisiz, alakasız, oradan buradan derleme bilgileri bu belgelerin içerisine koyup ismine da ÇED diyorlar. Ne yazık ki ÇED firmaları bir aparat hâline gelmiş vaziyette ve sıradanlaşmış vaziyetteler.”

Tasarının tarihi bir mana taşıdığını belirten Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği Lider Yardımcısı Ebru Arıcı, ÇED sürecinin kısalacak olmasına ait şunları söyledi:

“Bu tasarı bizim için neden değerli zira biz açıkçası bununla ilgili uzun yıllardır her gittiğimiz yerde her mevzuyu aktarıyoruz. Bizim rüzgârla seyahatimiz 98’de başlasa bile 2005 Yenilenebilir Güç Kanunu’yla bir arada 20 yılda geldiğimiz 13 gigavat var. Bu sayı değerli zira geride yapmamız gereken, devreye almamız gereken 26 gigavatımız var. Yani bizim 20 yılda yaptığımız hamleyi aslında önümüzdeki üç yıl içinde inşaata hazır hâle getirmemiz gerekiyor. Biz bir ön lisans alıyoruz ve bizim ön lisansta inşaat hakkımız yok. Biz ön lisanstan lisansa geçerken ÇED’i de tamamlıyoruz, imar planını da tamamlıyoruz, ruhsatı da tamamlıyoruz, mülkiyet edinimini de tamamlıyoruz, üretim lisansı alıyoruz ve inşaata başlıyoruz. Yani biz ÇED’imizi aldığımızda lakin daha sonra imar planı ya da öteki bir şeyi alamadığımızda bizim aslında inşaata başlama talihimiz yok. Defaatle söylendi, biz de çok lisana getirdik yani müsaadelerin sadeleştirilmesi.

Bizim burada ‘sadeleşme’ dediğimiz müsaadelerin hiçbiri bizi inşaata götürmeyecek, biz tekrar hepsini tamamlayacağız, bitireceğiz, EPDK bunu denetim edecek, üretim lisansı verecek ve bu türlü inşaata gideceğiz. Münasebetiyle, biz ÇED’i aldıktan sonra öteki süreçleri alamazsak esasen proje yapılamaz hâle geliyor. Rüzgâr santralleri manasında en değerli husus, biz yirmi yılda yaptığımızın en geç beş sene içinde 2 katını devreye almakla yükümlüyüz. Her yerde olsun demiyoruz, ÇED kalksın, ruhsat kalksın demiyoruz, yalnızca başlayalım, yapamayacağımızı görelim, öteki bir yere gidelim. Yani projeyi yaşatabilelim, bir sonsuzlukta boğulmayalım.”

“ÇEKİLMEDİĞİ TAKDİRDE BİZ DE GEREKEN TÜM ÇABAYI KARŞISINDA DURARAK VERECEĞİZ”

Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı Genel Müdürü Ömür Kula, kanun teklifini getiren milletvekillerinin dersini uygun çalışmadığını belirtti. Münasebet olarak referans olan Avrupa Birliği rehber dökümanı çeviri edilirken bir eza olabildiğine dikkat çeken Kula, rehberin büsbütün yenilenebilir güçlerle ilgili olduğunu ancak kanunu yazanların güya rehberi madencilik üzerine yazılmış üzere algıladığını söyledi.

Kula’nın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

“Avrupa Birliği o rehber dokümanda ‘İklim kriziyle gayret etmek için bizim yenilebilir güç altyapılarını hızlandırmamız lazım’ diyor, ‘Kömürü hızlandırmamız lazım’ demiyor, biz ise bunu alıyoruz, bu türlü algılıyoruz. Bir kişi bile kaç tane ağaçtan bahsettiğimizi bilmiyor, zeytinin taşınabilir mi taşınamaz mı olduğu konusunda bile net bir elimizde bilgi yok. Tabiat nasıl taşınabilir ya? Ekosistemi nasıl taşıyorsunuz bir yerden bir yere? Saksı mı bu? Bu bir excel tablosu mu? Susuz, ormansız kalacağız. Meraların, otların kalitesi fikir mera çıkıyor, ormanlar yanıyor, çıkıyor. Sit alanlarını nereden çıkarıyorsunuz? Yabancılar taşları toplayıp kaçırınca mı sit alanı olmaktan çıkacak? Orası da o vakit mı madene açılacak?

Bir tesir tahlili çalışması için tüm uzmanların bir ortaya gelmesi gerekmektedir. Biz, hangi madenden bahsediyoruz? Sahiden bu işten biz ne kazanacağız, ne kaybedeceğiz, bütün üzerinde, net, bilimsel dataların olduğu bir doküman üzerinde tartışalım, ondan sonra kanunu konuşalım. Kanun zati Anayasa’ya ters, her yerinden. Biz neyi tartışıyoruz? Derhâl geri çekilmesi gerektiğini düşünüyorum. Çekilmediği takdirde biz de gereken tüm çabayı karşısında durarak vereceğiz.”

“BİZ ÖLÜYORUZ, KANSER HASTASI OLUYORUZ”

Milas İkizköy Muhtarı Necla Işık da daha evvel Meclis’e getirilen lakin yasalaşmayan teklifleri hatırlatarak teklifin kanunlaşması halinde 40 köyün taşınması gerektiğini söyledi. Işık, şöyle devam etti:

“Burada 40 köy gidecek ya yalnızca Ekizköy’de 40 bin zeytin ağacımız var, geri kalan köyleri saymıyorum bile. Bu 40 köyün geçimliği ne olacak, bizim emeğimiz ne olacak, bizim toprağımız ne olacak? Üzerimizde bir talan var, talan kurulmaya çalışılıyor. Bizim her şeyimize çökülmeye çalışılıyor ve bize sorulmuyor. Bizim sesimiz niye 6 yıldır duyulmuyor? 40 köy ve 40 köy zeytinle besleniyor. Bizim anılarımızın yok edilmesi ne demektir? Bizim geçmişimizin, bizim geleceğimizin yok edilmesi ne demektir?

Bir Zehra ninemiz var Akbelen’de, ağaca sarıldı, dünya tanıdı onu. Hani diyor ya: ‘Santralde biz çalışıyoruz, bir sürü ekmek yiyoruz.’ Hürmet duyuyorum, ekmek kaygısı lakin siz ekmek yiyeceksiniz diye biz tarlamızda olamayız, kusura bakmayın. Biz cet mirasımızı terk edemeyiz. Bu Zehra nine ne oldu biliyorsunuz şu anda? Kanser teşhisi konuldu bir ay evvel. Herkes bilir Zehra nineyi, Akbelen’de ağaca sarıldı, benim kızım gerisindeydi. Yalnızca Zehra nine de değil, bizim köyümüzde şu anda 5 kişi kanser tedavisi, kemoterapi ve radyoterapi görüyor. Her gün Muğla’yı çiğniyor. Biz ölüyoruz, kanser hastası oluyoruz. Bizleri görün, biz mağdur edilecek köylüleri görün; bunu demek için buradayız.”