Evrende daha önce yaşanmamış bir olay gerçekleşti: Kara delik ışık hızına yakın gaz mermileri atıyor
Astronomlar, şimdiye dek eşi gibisi gözlemlenmemiş kozmik bir olayı kayıt altına aldı: Bir üstün kütleli kara delik, etrafındaki galaksiye ışık suratına yakın “gaz mermileri” fırlatıyor. XRISM teleskobuyla yapılan müşahedeler, bu akışların beklenenden çok daha güçlü olduğunu ve kainatın en gizemli yapılarından biri olan kara deliklerin galaksiler üzerindeki tesirini tekrar düşünmemiz gerektiğini gösteriyor.
PDS 456 KARA DELİĞİ NE YAPIYOR?
Gözlemin odağında, Dünya’dan yaklaşık 2,18 milyar ışık yılı uzakta, Serpens takımyıldızında yer alan PDS 456 isimli faal galaksi çekirdeği bulunuyor. Üstün kütleli kara deliğin etrafından salınan gazlar, ışık suratının %20-30’una ulaşan inanılmaz bir süratle galaksinin içine hakikat yayılıyor. XRISM uydusuyla yapılan ayrıntılı spektroskopik tahlil, bu akımların harika derecede enerjik ve katmanlı olduğunu ortaya koydu.
KOZMİK KURŞUNLAR VE GALAKSİ EVRİMİ
Araştırmaya nazaran kara delikten çıkan bu “kozmik kurşunlar”, galaktik ölçekteki rüzgârlardan 1000 kat daha fazla güç taşıyor. Bu, galaksilerin ve içlerindeki kara deliklerin nasıl birlikte evrim geçirdiği konusundaki mevcut modelleri sorgulatıyor. Bilim beşerlerine nazaran bu gaz fırtınaları, hem kara deliğin unsur tüketimini yavaşlatarak büyümesini sınırlıyor hem de galaksinin öteki bölgelerinde yıldız oluşumunu bastırıyor.
PATLAMA MI TÜNELİ Mİ?
Veriler, bu güçlü gaz akışlarının beş farklı süratte hareket eden katmanlardan oluştuğunu gösteriyor. Bu durum, gazın ya periyodik olarak patlama biçiminde fışkırdığını ya da galaksinin sistemsiz yapısı içinde muhakkak boşluklardan yönlendirilerek çıktığını düşündürüyor. Bu müşahede, “homojen ve simetrik kara delik rüzgârları” varsayımına dayanan mevcut modelleri geçersiz kılabilecek nitelikte.
