Yapay zekâ duygu ve empati yeteneklerini geliştiriyor, uzmanlar ise uyarıyor: Konuşur, hissetmez

Cenevre ve Bern Üniversiteleri tarafından yapılan araştırmalar, yapay zekâ modellerinin birtakım duygusal zekâ testlerinde insanları geride bıraktığını ortaya koydu. ChatGPT-4, Claude 3.5 ve Gemini 1.5 üzere gelişmiş modeller, beş farklı testte yüzde 81’e varan muvaffakiyet oranına ulaşırken insan iştirakçilerin ortalaması yüzde 56’da kaldı. Yapay zekânın hisleri tanıma ve empatik reaksiyonlar verme konusundaki bu süratli gelişimi, çocukların duygusal gelişimi açısından fırsat mı, yoksa tehdit mi olduğunu uzman pedagog Elanur Buğçe Oral açıkladı. Oral, “Ekran konuşur ancak hissetmez. Çocuklar ise hissedilmek ister” dedi. Yapay zekânın hisleri tanıma ve yansılar verme kapasitesinin arttığını kabul eden Oral, bu yetkinliğin özünde bir “taklit” olduğunu vurguladı

‘TAKLİT EDER, HİSSETMEZ’

“Görüntü tahlilleriyle mimik okumak, ses tonuna nazaran his iddiası yapmak artık mümkün. Lakin bu algoritmalarla modellenmiş bir his yansımasıdır. Gerçek empati, sırf reaksiyon değil, o reaksiyonun gerisindeki varlığı hissetmektir. Bir yapay zekâ çocuğun gözlerinin içine bakamaz, sesindeki titremeyi duyduğunda onunla diz çöküp sessizce oturamaz. Meğer empati bazen yalnızca orada olmakla ilgilidir” tabirlerini kullandı.

Oral, erken çocuklukta insan temasının yerinin doldurulamayacağını hatırlatarak şunları söyledi: “Ses tonu, vücut lisanı, sıcaklık, dokunma üzere ögeler beynin gelişimini tesirler. Aileler ekranı çocuklarına arkadaş olarak değil, araç olarak sunmalı. Zira ekran konuşur lakin hissetmez.” Tıpkı ihtar eğitim alanı için de geçerli. Oral, “Öğretmenlerin yerini yapay zekâya bırakmak değil, yapay zekâyı öğretmenin pedagojik marifetine entegre etmek gerekir. Z jenerasyonunu kodlama öğreten robotlar değil, duygusal rehberlik sunan beşerler yetiştirebilir” dedi.

Oral, “Her gün sadece 20 dakikalık ekran dışı temas mühleti ayırın. Bu müddette yalnızca çocukla oturun, onun dünyasına konuk olun. Bağ kurmak datayla değil, varlıkla mümkündür.” Yapay zekânın gelecekte çok daha gelişmiş formlarla hayatımıza gireceğini hatırlatan Oral, asıl sorunun teknoloji değil, insani yetiler olduğunu belirtti. Oral, “Gelecekte çocuklarımız daha karmaşık sistemlerin içinde olacaklar fakat onları insan yapan şey, duygusal zekâları olacak. Eğitim sistemimizin amacı yalnızca yüksek zekâ değil, öz farkındalık olmalı” diye konuştu.