Meclis’te kurulan zirai don araştırma komisyonu ön taslak raporunu hazırladı: Çiftçinin 3 yılı gitti
Nisan ayında yaşanan zirai don felaketinin akabinde Meclis’te kurulan araştırma kurulu, çeşitli vilayetlere ziyaretinin akabinde ön taslak raporunu hazırladı. Raporda, zararın tesirlerinin 2 ila 3 yıla yayılan gelir kaybına neden olacağı belirtilirken, don olayı “çok boyutlu bir kriz” olarak nitelendirildi. Birtakım üreticilerin gelecek dönemlerde da “ürün alamama” riskiyle karşı karşıya olduğu belirtildi.
Üreticilerin TARSİM’in işleyişi hakkında bilgi sahibi olmadıkları kaydedildi. Ziyandan kurtulmak için ikinci ekim yapan üreticilerin ise gübre, ilaç, tohum fiyatlarındaki artışlarla karşı karşıya kaldıklarına işaret edildi. Üreticilerin “ekonomik darboğazla karşı karşıya olduğu” vurgulandı.
Meclis’te zirai don sorunu için kurulan komisyon; Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Adana, Mersin, Niğde ve Kayseri’ye giderek görüşmelerde bulundu. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın acil alması gereken tedbirler için ön taslak rapor hazırlandı. Bakanlığa da gönderileceği belirtilen ön çalışmada yer alan birtakım tespitler şöyle:
3 YILLIK GELİR KAYBI: Öncelikle genç yaşta olan ve şimdi tam randıman çağına yeni adım atmış meyve bahçelerinde zararın tesirlerinin 2 ila 3 yıla yayılan bir gelir kaybına yol açacağı öngörülmektedir. Birtakım üreticilerin mevcut üretim döneminin yanı sıra müteakip dönemlerde da eser alamama riskiyle karşı karşıya olduğu kestirim edilmektedir.
ÇOK BOYUTLU KRİZ: Zirai don olayı salt meteorolojik bir afet olmanın ötesinde tarım dalını ve bu dala entegre tüm iktisadi ve toplumsal alt sistemleri derinden sarsan çok boyutlu bir kriz niteliği arz etmektedir.
ÜRETİCİNİN BİLGİSİ YOK: Üreticilerin değerli bir kısmının TARSİM sistem ve işleyişi hakkında kâfi bilgiye sahip olmadığı, poliçe kapsamı, teminatlar, hasar ihbar süreçleri ve eksper raporlarına ait farkındalık seviyesinin istek edilen düzeyin altında kaldığı müşahede edilmiştir.
YÜKSEK MALİYETLER: Üreticiler tarla bitkileri birinci ekimindeki kayıplarını telafi etmek emeliyle ikinci bir ekim yapma yoluna gitmiş olsalar da ziraî girdi maliyetlerinde gübre, ilaç, tohum ve gibisi süregelen artışlar nedeniyle kıymetli ekonomik dar boğazlarla karşı karşıya kalmışlardır.
GÜVEN SORUNU VAR: TARSİM uygulamalarının, bilhassa hasar tespit ve eksper süreçlerinin işleyişi konusunda üreticiler nezdinde tam olarak anlaşılamadığı ve yer yer itimat meselelerin yaşandığı söz edilmiştir. Devlet dayanağına karşın poliçe fiyatlarının yüksek olması ve bu durumun sigortalılık oranlarını etkilemesi de değerli bir konu olarak lisana getirilmektedir. Bu bağlamda eksper raporlarının şeffaflığı, tutarlılığı ve hasar tespit süreçlerinin daha anlaşılır hâle getirilmesi tarafında beklentiler bulunmaktadır.
ACİL DESTEKLEME: Çiftçiler Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan mevcut kredi borçlarının faizsiz olarak ertelenmesini, zirai don olayı nedeniyle alamadıkları eser destekleme ödemelerinin acilen yapılmasını ve yeni üretim dönemine hazırlanabilmesi için uygun şartlı finansman ve teşvik imkânlarının sağlanmasını talep etmektedirler.
KAYITLI OLMAYANLAR: Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kaydı bulunmayan lakin fiilen ziraî üretim faaliyetini sürdüren çiftçilerimizin de mağduriyetlerinin giderilmesi ve destekleme sistemine dâhil edilebilmeleri hedefiyle zirai don olayının münhasır süreksiz bir kayıt ve entegrasyon modelinin acilen geliştirilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
TRAFOLAR YETERSİZ: Tarımsal üretim alanlarındaki elektrik trafolarının yetersiz olduğu ve güçlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
