Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Yeniden İstanbul süreci
Önceki yazılarda da değindiğimiz üzere bu savaşın aktörleri, Rusya ve Ukrayna’dan ibaret değil: Batı dünyası yakın vakte kadar bir bütün halinde Rusya’ya karşı savaşa dayanak verdi. Ne var ki Trump’ın iktidara gelmesiyle birlikte Batı dünyasındaki çatlak gözler önüne serildi. Zira Trump, Batı dünyasında, Ukrayna savaşını bitirme yanlısı olan, Rusya’yla savaştan yorgun düşmüş bölümleri temsil ediyordu ve onların takviyesini almıştı. Trump’ın iktidara gelmesiyle birlikte bir tarafta başını Trump’ın çektiği uzlaşmacı kanat, öbür taraftaysa başını İngiltere’nin çektiği ve ABD’deki Demokratlar’ın takviye verdiği, Rusya’yla çabayı savunan kanat ortaya çıktı.
Hatırlayacağımız üzere Trump, başkanlık koltuğuna oturduktan sonra 24 saat içinde savaşı sona erdirmeyi vaat ediyordu. Bunu gerçekleştirememesinin bir nedeni, Rusya’nın ağır talepleri, ancak öteki bir nedeni Batı dünyasında Rusya’yla çabayı savunan kısımların direnişlerini sürdürmesiydi. Bu bölümler evvelce Rusya’yla müzakerelere katiyen karşı olduklarını söylüyordu. Trump’ın vazifeye gelmesi ve tesirini artırmasından sonraysa telaffuzlarını değiştirdiler, Rusya’yla müzakere yapılabilmesi için öncelikle en az otuz gün sürecek ve kayıtsız koşulsuz ilan edilecek bir ateşkesin olması gerektiğini söylediler (oysa ki, Rusya bu türlü bir şeye karşı çıkıyor zira Ukrayna ve Batılı ülkeler Rusya’nın birtakım kaidelerini kabul etmeden yapılacak uzun periyodik ateşkesin, karşı tarafın toparlanmasına imkân sağlayacağını söylüyor). Ne var ki geçen hafta Trump’ın Zelenski’ye İstanbul’a Rusya’yla müzakerelere gitmesini söylemesinden sonra, Ukrayna idaresi müzakerelere katılmak zorunda kaldı.
Trump’ın Biden’dan farklı olarak bu savaşa bir an evvel son vermek istemesi Türkiye’nin bölgedeki istikrar siyasetiyle da uyumlu. Böylece Trump idaresiyle Türkiye’nin siyasetlerinin en azından Karadeniz’de örtüştüğünü görüyoruz. Sonuçta 2022’de Rusya Ukrayna savaşının başlamasından kısa mühlet sonra İstanbul’da gerçekleşen ancak İngiltere’nin müdahalesi yüzünden sonuçsuz kalan İstanbul müzakereleri süreci, Biden devrinde bir hayal iken artık tekrar gerçek oldu.
Müzakerelerin başında taraflar birbirlerine kabul edemeyecekleri koşullar öne sürdüler. Zelenski’nin İstanbul’da Putin’den öteki hiçbir Rusla müzakere etmeyeceğini söylemesine karşılık Rusya, alt seviyede bir heyet gönderdi. Öte yandan Rusya Ukrayna’dan, ateşin kesilmesi için Ukrayna kuvvetlerinin, Rusya’nın kendi toprağı saydığı dört ilin (Donetsk, Lugansk, Zaporojye ve Herson) tamamından çekilmesini kaide koştu. Ukrayna ise kamsamlı müzakereler için yeniden 30 günlük ateşkesi koşul koştu.
Ancak sonuçta biner kişilik esir takası üzere birtakım hususlarda mutabakatların sağlandığını ve müzakere sürecinin bir biçimde devam edeceğini görüyoruz. Fakat bu çatışmaların yakın gelecekte biteceği manasına gelmiyor. Hakikaten Rusların son günlerde hava hücumlarını artırmalarının yanı sıra Ukrayna’ya yönelik taleplerini kabul ettirmek için önümüzdeki haftalarda geniş çağlı bir yaz taarruzuna hazırlandıkları konuşuluyor.
Fakat her şeye karşın hem Trump’ın son günlerde aktifliğinin giderek arttığını hem de Rusya ve Ukrayna’nın ikisinin de ağır kayıplar vermekte olduklarını göz önünde bulundurursak bu yıl içinde savaşın sona erme ihtimali artmış görünüyor. Umalım ki barışın insani bedeli, daha fazla olmasın.
denizberktay@yahoo.com
