Deprem sonrası psikolojik dayanıklılık hayati önem taşıyor
23 Nisan’da İstanbul’da yaşanan zelzele, fizikî bir yıkıma yol açmasa da toplumda yine zelzele korkusunu gündeme taşıdı. Dr. Öğr. Üyesi Bülent Tansel, afetlerin akabinde ortaya çıkan ruhsal tesirlerin göz arkası edilmemesi gerektiğini belirterek, hem yetişkinler hem de çocuklar için uygulanabilecek teklifler sundu.
BİLGİ SAHİBİ OLMAK TASAYI AZALTIYOR
Deprem üzere doğal afetlerin akabinde bireylerde en sık görülen hislerin belirsizlik ve denetim kaybı olduğunu tabir eden Tansel, hakikat ve sağlam kaynaklardan bilgi edinmenin ehemmiyetine dikkat çekti. “Depremin nasıl oluştuğunu, ne vakit tehlike arz ettiğini bilmek, kişinin korkusunu azaltır ve kriz anında denetim hissini artırır. Bilgi, meçhullüğü ortadan kaldırır ve ‘ne yapacağımı biliyorum’ niyetini dayanaklar,” dedi.
PSİKOLOJİK HAZIRLIK, TRAVMAYI HAFİFLETİYOR
Fiziksel hazırlıkların yanında ruhsal hazırlığın da kıymetli olduğunu vurgulayan Tansel, acil durum planlarının oluşturulması, sarsıntı çantasının hazırlanması ve tatbikatların tertipli olarak yapılmasının bireylerin kendilerini daha inançlı hissetmelerini sağladığını belirtti. Kriz anlarında “savaş-kaç-donakal” reaksiyonlarının sık görüldüğünü aktaran Tansel, nefes antrenmanları ve içsel telkinlerin gerilim idaresinde tesirli olabileceğini söyledi.
“Derin nefesler almak, beyne tehlikenin geçtiği sinyalini gönderir. Kişi, kendine ‘Hazırlıklıyım, sakin kalmalıyım’ diyerek içsel bir yönlendirme yapabilir,” tabirlerini kullandı.
ÇOCUKLARLA YANLIŞSIZ BAĞLANTI KURULMALI
Çocukların, afet sonrası hislerini söz etmekte zorlandığını belirten Tansel, yaşlarına uygun, gerçekçi açıklamalar yapılmasının değerine işaret etti. “Çocuklara ‘Korkmak olağandır fakat biz hazırlıklıyız ve birlikteyiz’ üzere itimat verici bildiriler verilmelidir. Hislerin bastırılması yerine paylaşılması çok daha sağlıklı sonuçlar doğurur,” dedi.
Çocukların kaygılarını oyun ve sanat yoluyla dışa vurabileceklerini söz eden Tansel, inançlı alanların öğretilmesi, tatbikatların oyunlaştırılması ve hislerin kıssa ya da fotoğraf yoluyla tabir edilmesi üzere metotların destekleyici olduğunu belirtti.
EBEVEYN VE ÖĞRETMENLERE UYARILAR
Ebeveynlerin kendi tasalarını çocuklara direkt yansıtmamaları gerektiğini vurgulayan Tansel, “Çocuklar etraflarından kolay etkilenir. Kriz anında sakin kalan bir ebeveyn, çocuğun duygusal istikrarını de korur. Hislerin bastırılmadan söz edilmesi, sağlıklı bir düzgünleşme sürecinin temelidir,” biçiminde konuştu.
TRAVMA BELİRTİLERİNE DİKKAT
Tansel, yetişkinlerde uykusuzluk, iştahsızlık, huzursuzluk, dikkat dağınıklığı ve suçluluk duygusu üzere belirtilerin görülebileceğini belirtti. Çocuklarda ise alt ıslatma, parmak emme, kâbuslar, ayrılık telaşı ve oyunlarda sarsıntı temalarının artabileceğini söz etti.
Bu belirtilerin doğal olabileceğini lakin uzun sürmesi halinde kesinlikle uzman takviyesi alınması gerektiğini vurgulayan Tansel, bilhassa çocuklar için düzenlenecek psiko-eğitsel küme çalışmalarının, hislerin sağlıklı biçimde söz edilmesine ve yalnız olmadıklarını fark etmelerine yardımcı olacağını kelamlarına ekledi.
