Baharın gelmesiyle mevsimlik gezici tarım işçileri ve çocuklarının yolculuğu başladı: Tarlaya çocuk göçü
Türkiye’de baharın gelişiyle birlikte mevsimlik tarım göçü başladı. Doğu ve Güneydoğu Anadolu’dan yola çıkan personel aileler, çocuklarıyla birlikte Çukurova, İç Anadolu, Karadeniz ve Ege bölgelerine hakikat yola çıktı. Naylon çadırlarda, elektriksiz ve susuz alanlarda yaşayan bu çocuklar, kalemden çok çapa sapı tutuyor. Adana Karataş’ta geçen hafta içinde ırmak kenarında oynarken ölen 7 yaşındaki Cumali Timi ile gündeme daha birinci ayda gelen mevsimlik gezici tarım çalışanları ve çocukları fındık hasadı için Karadeniz Bölgesi’nde Sakarya, Düzce, Zonguldak, Samsun, Ordu ve Giresun vilayetlerine; soğan, zerzevat, kimyon, şeker pancarı, meyve hasadı için Ankara, Konya, Niğde, Aksaray, Eskişehir, Amasya ve Kayseri’ye; kayısı hasadı için Malatya’ya; üzüm, zeytin, zerzevat ve gibisi ziraî faaliyetler için Ege’de İzmir ve Manisa vilayetlerine gidiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun bu hususta bir verisi olmadığı için çocukların sayısı bilinmiyor. TÜİK’in 2023 Çocuk İşgücü Anketi’ne nazaran, çalışan çocukların yüzde 30’u tarım dalında. Lakin sivil toplum kuruluşlarına nazaran tarımda çocuk personelliği artıyor. Her yıl yaklaşık 250 bin çocuk, ailesiyle birlikte mevsimlik tarım göçüne katılıyor. Bu çocukların yüzde 80’i eğitim dışına düşüyor. Okulda değil, tarlada büyüyorlar. Hasadın başladığı birinci bölgelerden Çukurova’da bu yıl belirlenen günlük yevmiye 1000 lira. Lakin yüzde 10’u aracılara gidiyor. Bayanlar ve çocuklar daha düşük fiyatlarla ya da fiyatsız çalıştırılıyor. Türkiye Mimar ve Mühendisler Odaları Birliği (TMMOB) Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, “8 saat yazılsa da çalışma müddeti birçok vakit 12 saate çıkıyor. Bayanlar ve çocuklar dezavantajlı durumda” diyor. Yasal düzenleme yapılsın 2009 yılından beri mevsimlik tarım emekçilerinin problemlerine odaklanıp bu mevzuda projeler geliştiren Kalkınma Atölyesi’nin genel sekreteri Ertan Karabıyık, çocukların büyük oranda ailelerinin yoksulluğu nedeniyle çalışmak zorunda kaldıklarının altını çiziyor. Karabıyık, mevsimlik tarım emekçisi çocukların hayat şartlarının düzeltilmesi için yapılması gerekenleri şöyle anlatıyor: “Acilen mevsimlik gezici tarım çalışanları için yasal düzenlemeler yapılarak iş kanunu kapsamına alınmalı ve kayıt dışılıktan kurtarılması sağlanmalıdır. Ayrıyeten bu ailelerin yoksulluğuna dair çalışmalar yapılmalı ve ailelerin çocuk emeğine olan bağımlılığı ortadan kaldırılmalıdır. Çocukların gezici olan ailelerinin şartlarına uygun eğitim modelleri yaratılmalıdır.”
11 YILDA 402 ÇOCUK ÖLDÜ
TARIMSAL üretimin başlamasıyla artan mevsimlik tarım personellerinin sayısı, beraberinde ölümlü kazaların sayısında da artışı getiriyor. Ziraî üretimdeki vefatlar yıllardır çocuk emekçi cinayetlerinde birinci sırada yer alıyor. İş Sıhhati ve Emekçi Güvenliği Meclisi’nin (İSİG) bilgilerine nazaran 2013-2024 yıllarında en az 2 bin 58 tarım personeli ömrünü yitirdi. Bu çalışanların 402’si ise çocuktu. 2024’te ise iş cinayetlerinde ömrünü kaybeden çocukların yüzde 31’i tarım kesiminde çalışıyordu. İSİG Genel Koordinatörü Murat Çakır, tarım işçiliğinin çocuklar için “en makus çalışma biçimleri” ortasında yer aldığına vurgu yaparak “Ücretsiz aile işçiliğinin ve küçük yaşta çalışmanın yaygın olduğu bir dal. Birebir vakitte da 50 ve daha az personel çalıştıran tarım işletmeleri bakımından denetlenmenin dışında bırakılan ve buralara yönelik bir yaptırım uygulanması mümkün olmayan bir bölüm. Kız çocuklarının en ağır biçimde çalıştırıldığı ve en fazla kız çocuğu iş cinayetinin yaşandığı kesim de yeniden tarım” diyor. Çakır, çocukların yaşadıkları sıkıntıları şöyle sıralıyor: Güneşe maruz kalma, böcek ısırması, tarım kimyasallarına temas etme, naylon çadırda yaşama, okula gidememe, kâfi beslenememe, pak suya ulaşamama, parazit ve bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski.
