Bedeninizi bilime bağışladığınızda ne oluyor?
Ölüm kaçınılmaz ve birden fazla vakit da iddia edilemez bir durumdur. Ama öldükten sonra vücudunuza ne olacağını belirleyebilirsiniz; ölmeden evvel vücudunuzu yahut vücudunuzun birtakım kısımlarını araştırma çalışmaları için bağışlamayı tercih ederseniz tabi ki. ABD Sıhhat Kaynak ve Hizmetleri Dairesi, bağışlanabilecek sekiz hayati organ olduğunu belirtiyor:
Bunlar kalp, böbrekler (ikisi de), pankreas, akciğer (yine ikisi de), karaciğer, bağırsaklar, eller (yine ikisi) ve yüz. Kalp kapakçıklarınız yahut korneanız üzere doku ya da kan yahut kök hücrelerinizi de bağışlayabilirsiniz.
ABD’de her yıl yaklaşık 20 bin kişi bütün vücudunu bilime bağışlamayı seçiyor. Bu durumda, öldükten sonra bir donörün bedenine ne oluyor?
BEDEN BAĞIŞLAMANIN ADIMLARI
Populer Science Türkçe’ye nazaran bağış için birinci adım, pek çok bağış hizmetinin devreye soktuğu katı ihtiyaçlardan geçmek. İngiltere’deki Newcastle Üniversitesinin Vücut Bağışlama Programının ve Anatomi Kısmının başındaki isim Pamela White, tek organ yahut doku bağışlamanın tersine bir donörün yaşının büyük bir etmen olmadığını söylüyor. Ancak bir donörün nasıl öldüğü, kabul edilme mümkünlüğünü değiştirebilir. “Kırklı yaşlardayken kayıt olan şahıslarda yetmiş yahut seksenlerine geldiklerinde ne gelişeceğini bilmiyoruz” diyor Whine. Bir donörün vücudundan yayılabilen bulaşıcı hastalıkların yahut teneffüs hastalıklarının, eleme ögelerinden biri olduğunu ekliyor Whine. Pek çok kurumda, donörlerin vücutları için yük sonları var; donörler genelde 80-90 kg’da yahut bir insanın sıhhatini tahlil ederken kullanılan tartışmalı ve çürütülmüş bir prosedür olan VKİ’ye nazaran sonlandırılıyor.
Fakat bir donör kabul edilirse, vücudu alıcı kurumla irtibatlı bir cenaze direktörünce alınıyor. White’ın meslektaşı ve Newcastle’ın Anatomi ve Klinik Beceriler Teknik Takım Lideri Isobel Duckling, sonraki 24 saat içerisinde teknisyenlerden oluşan bir grubun vücudu mumyalayacağını söylüyor. Bunu yaparken, ana atardamarlardan birine formaldehit içeren bir mumyalama çözeltesi enjekte ediliyor ve vücuttaki kan ana bir damara bağlı bir boru aracılığıyla dışarı itiliyor. Kadro, on ila on beş litrelik mumyalama sıvısını bedene enjekte ediyor. Newcastle’da Duckling’in grubu, daha sonra donörü altı ila sekiz hafta boyunca soğuk bir depoya yerleştiriyor. Akabinde donörün vakti geliyor; üniversite, vücudunu araştırma çalışmaları yahut tıp eğitimi için kullanıyor.
Newcastle’da donörler, araştırmacıların vücutlarını ne kadar uzun mühlet inceleyebileceğini de seçebiliyorlar. Kimileri tıp fakültelerinin vücutlarını süresiz olarak tutmasına müsaade vermeyi tercih ediyor. Başkaları ise fakültenin muhakkak bir periyottan sonra vücutlarını ailelerine geri vermesini istiyor. “Sonrasında o donörün yakılmasını sağlıyoruz, aileyle bağlantıya geçiliyor ve akabinde aile bu cenaze hizmetine katılabiliyor” diyor Duckling.
Newcastle, tıp öğrencilerinin incelediği donörlere dikkatli halde göz kulak oluyor. Donörün beden yahut dokusuyla birlikte odada en az iki elemanın bulunması gerekiyor ve vücut saklama odalarına erişim sıkı bir formda gözetlenip kısıtlanıyor.
BAĞIŞ HİZMETİNİZİ DİKKATLİ SEÇİN
Potansiyel donörlerin, Newcastle’daki tertibin standart olmadığını ve vücut bağış hizmetlerinin kurallarının kıymetli ölçüde değiştiğini unutmaması gerek. ABD’deki kar hedefi gütmeyen birden fazla beden bağışlama programı üniversitelerle alakalı değil. Öbür hizmetler ise kar hedefi güdüyor. Donörleri teslim ederken vakit ve süratli nakil en değerli şeyler olduğundan, bu hizmetler genelde coğrafik pozisyonlara tabi. Mesela California Üniversitesinin vücut bağışlama programına kayıt olur ve sonrasında diğer bir eyalete taşınırsanız, program listeden çıkmanızı ve mahallî bir programa kayıt olmanızı talep ediyor.
ABD çapındaki 72 vücut bağış programına yönelik yakın vakit evvel yürütülen bir ankette, birçok programın donörlere vücutlarının ne kadar uzun mühlet saklanacağına karar verme imkanı sunmadığı bulunmuş. Bu programlar ayrıyeten aşikâr tipte araştırmaları tercih etmeyen hastalar için sonlu kapsam sağlıyor. Kelam konusu siyaset, kar emeli güden düzenbaz “beden simsarlarının” donörleri Savunma Bakanlığına gönderdiği vakit yakın takibe alınmıştı. Burada araştırmacılar, balistik testler yahut cephane testleri kapsamında donörleri vurmuş ya da patlatmıştı. Donörlerin aileleri, haklı olarak bunu olumlu karşılamamıştı.
ABD’de kar hedefi gütmeyen bağış hizmetleri ortasında bile standart hale getirilmiş yasal düzenlemeler taban seviyede; yani prensipleri ferdî sağlayıcılar belirliyor. Vücutların tıbbi araştırmaları ilerleten testlerde kullanıldığını yahut tabiplerin eğitilmesine yardımcı olduğunu garantiye almak isteyen donörler, bağış hizmetlerini dikkatli seçmeli. Duckling, kimi donörler için motivasyonların daha kullanışlı olduğunu söylüyor. Bilim insanı şöyle açıklıyor:
“Geçenlerde cenaze masrafı sebebiyle daha fazla kişinin vücudunu bağışlamak istediğini keşfettik.”
White bir kişinin vücudunu bilime bağışlamasının, donörün niyeti ne olursa olsun çok cömert bir şey olduğunun altını çiziyor. “Bizde kaldıkları müddet boyunca; ki onları en az üç yıl tutuyoruz, çok sıkı çalışacaklar ve 3.000’i aşkın sıhhat uzmanına bir şeyler öğretecekler. Bunlar eczacılık öğrencilerinden tıp öğrencilerine, konuşma ve lisan terapistlerinden diş doktorlarına kadar herkesi kapsıyor” diyor.
“Donörün cömertliğinin meydana getirdiği bu derin tesir, gelecek kuşaklara yararlı olacak bilgiler aracılığıyla devam edecek” diyor White. “Özverili ikramlarıyla birlikte öteki pek çok kişi yaşayacak.”
