82. Venedik Festivali ‘tartışmalı’ başladı: Gazze tüm dehşetiyle Venedik’te…
Dünyanın acı gerçeklerinin La Mostra’da yankılanması kaçınılmazdı. Sinema ile siyaset, Venedik’te oldum mümkün gündemden düşmemişti zati. Yer yer arbede etmiş, vakit zaman barışıp kucaklaşmış, çabucak akabinde da yeni gerginlikler sergilememişler miydi? Hatta, bu çekişmeler şenliğin 1970’lerde birkaç yıl boyunca iptal edilmesine bile yol açmamış mıydı?
Bu kere, siyasi gündemin sesi daha birinci günden çok gür çıktı. Çabucak hafta başında, sayıları 100’e ulaşan direktör, oyuncu ve sinema çalışanı, “Venice4Palestine” ismi altında toplanarak festivalin sanat yönetmeni Alberto Barbera’ya bir açık mektup iletiyordu. Özetle, dünyanın en büyük ikinci sinema şenliğinin, İsrail’in Gazze’de yürüttüğü savaşa karşı açık ve net bir tutum almasını istemekteydiler. Bildiriyi imzalayanlar ortasında, şenliğin açılış sineması “La Grazia”nın (Af) baş oyuncusu Toni Servillo yanında, Marco Bellochio, Audrey Diwan, Abel Ferrara, Matteo Garrone, Ken Loach ve Céline Sciamma üzere tanınmış direktörler yer almaktaydı.
‘YASAKLAMA OLAMAZ’
Bienale’nin çabucak gelen cevabı da açık ve netti. Şenliğin dünya gerçeklerinden kopmuş bir sırça köşkte yaşamadığı, direkt politik tutum almasa da her tıp sansüre, ayrımcılığa ve ötekileştirme teşebbüslerine karşı yaratıcı özgürlüğünü savunan, diyaloğa ve özgür niyete açık bir kültür alanı olduğu vurgulanıyordu. Bu karşılıkla da yetinilmedi. Ön açılış gecesi yapılan birinci resmi konuşmalarda, siyaset sinemanın önüne geçiverdi.
Önce, Biennale di Venezia kurumunun yeni başkanı Pietrangelio Buttafuoco (1963), son derece lirik, yer yer de tiyatral bir lisanla, Gazze’de katledilen sivil ve çocukların, aç bırakılan yüz binlerce insanın dramını lisana getiriyor; bu vahşete, İsrail’in soykırım teşebbüsüne karşı olmanın gerekliliğinin altını çiziyordu. Giorgia Meloni hükümeti tarafından iki yıl evvel misyona getirilen Buttafuoco, saygın entelektüel ve anti-konformist gazeteci kimliği gerisinde, çok sağ yapılanmalarda faal olarak yer almış; ayrıyeten din değiştirerek Müslüman olmuş, çok renkli bir kişiliğe sahip…
Alberto Barbera da liderin söylediklerine katılarak, şenliğin tüm görüşlere açık bir özgür diyalog alanı olduğunu; her bahsin tartışılabileceğini ve kimsenin iştirakinin yasaklanmasının kelam konusu olamayacağını hatırlatıyor…
‘İTALYAN YOLU KÜLTÜREL EVLİLİK’
Siyasi eğilimleri zıt olan Buttafuoco ile Barbera’nın iki yıldır süren yapan birlikteliği, ayrıyeten üzerinde düşünülmesi gereken bir husus. Karşılıklı hürmet ve müsamahaya dayalı değişik bir birliktelik. Güya, bir cins “İtalyan metodu kültürel evlilik”. Vittorio De Sica”nın kulakları çınlasın!…
Ana jüri başkanı Alexander Payne ise sinemanın dünya gerçeklerini değiştirmekte ve göz nazaran göre gelen felaketleri önlemekte ne kadar yetersiz kaldığını, gerçekçi ve karamsar bir lisanla vurguladıktan sonra, Charlie Chaplin’in 1940 imali “Diktatör” sineması örneğinden yola çıkarak sinemanın, önleyemediği tarihi felaketleri, sonradan daha âlâ anlamamıza yardımcı olduğunu söylüyor. Ne yazık ki haksız sayılmaz. Örneğin, geçen yıl Cannes Festivali’nde yarışan Ali Abbasi’nin, Donald Trump’ın ikiyüzlü, yalancı ve vefasız bir iş insanı kimliğini gerçek olaylardan yola çıkarak anlattığı sineması “The Apprentice”, nasıl Amerikan seçmeninin sandık başına gitmeden evvel oturup daha yeterli düşünmesini sağlayamadıysa…
SİNEMA HATIRLATIR
Gazze soykırımının daha birinci günden yüklü bir gündem oluşturması, Altın Aslan yarışına katılan 21 aday ortasında yer alan Tunus kökenli Fransız bayan direktör Kaouther Ben Hania’nın, 29 Ocak 2024’te Gazze savaşında öldürülen 6 yaşındaki küçük kızın gerçek hikayesi sergilediği “Hind Rajab’ın Sesi” isimli sinemasının getireceği yankıları, kuşkusuz daha derinleştirecek…
“Temelde her şey siyasaldır. Tarafsızım demek de bir noktada taraf olmak manasına gelir: Yerleşik nizamın, olupbitenlerin yanındayım; en azından karşısında değilim, demektir.”
Bu klasik telaffuz, yıllardır artarak süren tansiyonların tehlikeli uçurumlara sürüklediği dünyamızda, mahallî ya da üniversal boyutlarıyla yine ehemmiyet kazanmakta. Sinema kimi ezberleri bozarken, kimi genel saptamaları da yeri geldiğinde anımsatıyor
